DECRETI PRIMA PARS DIST. III. IV. e. 6.
 

6
 

primatum,   uel   metropolitanorum   eiusdem   prouinciae.     Hec
quidem de generalibus regulis intelligenda sunt.

§. I. Sunt autem quedam priuatae leges, tam ecclesia-
sticae quam seculares, que priuilegia appellantur. De quibus
in   V. Uh. Ethim. [cap. i8.]    Ysidorus ait:

C. III.    Quid sit priìdlegium.

Priuilegia sunt leges priuatorum, quasi priuatae leges.
Nam priuilegium* inde dictum est, quod in priuato feratur.

III. Pars. Gratianus. Officium uero secularium, siue
eccle-fiasticarum legum est, precipere quod necesse est fieri**,
prohibere^^ quod maium est fieri; permittere uel licita, ut pre¬
mium petere, uel quedam^'^' illicita, ut dare libellum repudii, ne
fiant grauiora.  Unde in eod.lib. [c.19.]   Ysidorus scribit dicens:

C. IV. Quid sit officium legum ^.
Omnis autem lex aut permittit ahquid, ut: uir fortis
petat premium; aut uetat, ut: sacrarum uirginum nuptias
nulli petere hceat: aut punit, ut: qui cedem fecerit, capite
plectatur; eius enim premio aut pena uita moderatur
humana; aut precipitala ^t*. ^^Diligei**'; Dominum Deum
tuum."

DISTINCTIO   IV.

GRATIANUS.

I.   Pars. Causa uero constitutionis legum est humanam
cohercere audaciam et nocendi facultatem refrenare, sicut in eod.
lib. [V. e. 20.]    Ysidorus testatur dicens:

C. I.    Quare leges sint factae.
Factae sunt autem 1 leges, ut earum metu humana coher-
ceatur  audacia,   tutaque sit inter improbos inocentia,   et
in ipsis improbis formidato supplicio refrenetur2 nocendi^
facultas.

II.  Pars. Gratianus. Preterea in ipsa constitutione legum
maxime qualitas constituendarum est obseruanda, ut contineant
in se honestatem, iustitiam, possihilitatem, conuenientiam et^
cetera, quae in eod. lib.   Ysidorus [e.21.]^ enumerat dicens:

C. II. Qualis debeat esse lex.
Erit5 autem lex honesta, iusta, possibilis, secundum na-
turam, secundum consuetudinem patriae, loco temporique
conueniens, necessaria, utilis, manifesta quoque, ne aliquid
per obscuritatem inconueniens^^* contineat, nullo priuato
commodo''', sed prò communi utilitate ciuium conscripta.

III.  Pars. Gratian. Ideo autem in ipsa constitutione ista
consideì anda sunt, quia cum leges institutae fuerint, non erit
liberum indicare de ipsis, sed oportehit indicare secundum ipsas.

Unde Augustinus ait in libro de nera religione, [e. 31.]''':

C. III.    De legibus tunc est iudicandum, cum inslituuntur,
non cum institutae fuerint^'-'■.
In istis temporalibus legibus, quamquam de his homines
iudicent, cum eas instituuntio^ tamen cum fuerint institu¬
 

tae et 11 firmatae, non licebit ludici de ipsis indicare, sed
secundum ipsas.

Gratianus. Leges instituuntur, cum promulgantur, firman-
tur, cum moribus utentium approbantur. Sicut enim^'^ moribus
utentium in contrarium nonnuUae leges hodie abrogaiae sunt,
ita moribus utentium ipsae leges confirmantur. Unde illud Tke-
lesphori Papae ((^moI^'» decreuit, ut clerici generaliter a quinqua¬
gesima* a carnibus et deliciis ieiunent)'^^ quia moribus utentium
approbatum non est, aliter agentes transgressionis reos non arguii.

C. IV.    Septem ebdomadibus a carne et deliciis ante

pascha clerici ahstineant.

Thelesphorus Romae urbis Archiepiscopus'^^'^ omnibus

Episcopis, [epist. un.] 16

Statuimus, ut  septemi'^ ebdomadas antei^b  sanctum

pascha omnes  clerici  in sortem Domini uocati  a carnei'-^

ieiunent:   quia sicut discreta debet esse uita clericorum a

laicorum conuersatione, ita et in ieiunio debet fieri 20 e dig.

cretio.    Has 21 d ergo septem ebdomadas omnes clerici a

carne et deliciis ieiunent, et ymnis et uigiUis atque oratio-

nibus inherere22e die noctuque studeant.

C. V.    Septimam ebdomadam Thelesphorus quadrage-

simae addit.

Item Ambrasius in libro sermonum^^^'.

Quadragesima sex septimanas habet, cui addidit Thele¬
sphorus Pontifex septimam ebdomadam, et uocatum est
hoc tempus quinquagesima.

Gratian. Quod similiter de eo capitulo est intelligendum,
quod B. Gregorius [I.]24 Angustino Anglorum Episcopo
scribit dicens:

C. VI.    A quinquagesima ieiunandi propositum sumant,
quos ecclesiastici gradus dignitas exornat.

Denique sacerdotes et diaconi et reliqui, quos 25 a digni¬
tas ecclesiastici gradus exornat, a quinquagesima propositum
ieiunandi suscipiant26, quo et aliquid ad 27 pensum sanctae
institutionis '^^ adiiciant, et eorum, qui in laicali ordine con-
sistunt, obseruantiam sicut loco, ita2y religione precellant.
§. I. De ipsa uero die dominica hesitamus, quidnam dicen-
dum sit, cum omnes laici et seculares illa die plus solito
ceteris diebus accuratius cibos carnium appetant, et nisi noua
quadam auiditate usque ad medias noctes se ingurgitent,
non aliter se huius sacrilo temporis obseruationem suscipere
putant; quod utique non rationi, sed uoluptati, imo cuidam
mentis eccitati asscribendum est, unde nec a tali consue¬
tudine auerti possunt; et ideo cum nenia suo ingenio relin-
quendi sunt, ne forte peiores existant, si a tali consuetudine
prohibeantur. Ut enim ait Salomon^i; „ Qui multum emun-
git, elicit sanguinem." Et post panca. §. 2. Par autem est, ut
quibus diebus a carne 32 animalium abstinemus, ab omnibus
quoque, quae sementiuam^^b trahunt originem carnis, ieiu-
nemus, a lacte uidelicet, casco et ouis. Et post panca. §.3. Ce¬
terum piscium esus ita Christiane relinquitur, ut ei'^'^'^ infir-
 

EDITIO   ROMANA.

Dist. III. e. 3. a) aut prohibere b) vel etiam quaedam e. 4. a) quod sit off.legis b) divina* autem praecipit e) di-
liges. — Dist. IV. e. I. a) et: deest — e. 2. a) in captionem* — e. 3. a) sunt b) qui — e. 4. a) urbis Romae episcopus
b) hebd. plenas e) debet esse discretio d) ante has positum est: et infra e) orat. domino inhaerere — e. 6. a) reliqui
omnes   b) sementinam   e) hoc ei infirm.

NOTATIONES    CORRECTORUM.
 

Dist. III. CHI. * Privilegium: Cicero 1.3. do legib. haec ha¬
bet: Maiores nostri in privatos homines leges ferri noluerant, id est enim privile¬
gium. Veram non semper eadem notione hanc vocem usurpari solitam
fuisse, Budaeus et alii notarunt.

** Fieri: Quae sequuntur, in aliquot vetustis codicibus sic habentur:
Prohibere quod ìnahim est fieri; permittere vel licita, tit praemium petere, vel
etiam quaedam, etc.

C. IV. * Divina: Hinc usque ad finem non sunt in codicibus Isidori,
ncque in aliquot exemplaribus Vaticanis Gratiani. In aliis vero, omis.sa
voce divina, legitur : aut praecipit, ut diliges Dominimi Deum tuum.

Dist.  IV.    C.  IL    *In  captionem:   Antea legebatur: in cautum
 

captione. Restituta est vera lectio ex codicibus Isidori manuscriptis lib. 5.
cap. 21. et ex impressis etiam lib. 2. o. 10. ubi eadem scribuntur, partimque
ex antiquis Gratiani exemplaribus, a quibus abest dictio cautum. Simili
vero locutione utitur Paulus 1. 5. sentent. tit. 33. e. 2. Ne quis, inquit, in
captionem verborum in cavendo incidat.

C. III. * Quinquagesima: Post hoc verbum in codicibus impressis
sequebatur: ieiunandi propositum suscipereìd et a carnibus et deliciis abstine-
retit; sad omnes fere manuscripti habent eo modo, quo restitutum est.

C. V. * S e r m o n u m ; Inventi sunt Romae in bibliotheca Vaticana et
Mediolani in bibliotheca monasterii S. Ambrojii sermones aliquot manu¬
scripti, Ambrosii nomen praeferentes, inter quos est sermo de Sexagesima,
cuius initium est: Adest tempus, unde hoc caput sumptum est.
 

Dist. III.    can. 3.    7) ABCDG   8) ABCDEFG \\ can. 4.   9) ABCDEH   10) ABCD — Deuteron. e. 6. v. 5.

Dist. IV. can. 1. 1) autem: deest: GH 2) formidetur: AB 3) ref. audacia et nocendi facultas: DFGB Turrecremata ed. Fontan. Bòhm. || can. 2.
4) Ivo Decr. IV, 168; Ivo Pan. II, 142; Coli. tr. P. IH, 6, 10. (Ili, 7, 10.) 5) est: FG 6) .1.B — ; captione: CDGII; cautione: Ivo Decr. Coli. tr. P. 7) alio
comm.: Coli. tr. P. \\ can. 3. 8) Ivo Decr. IV, 169; Ivo Pan. II, 143; Coli. tr. P. HI, 6, 11. (IH,7,11.) 9) ABCEFG 10) constituunt: AB {male); instituerunt: E
11) ac: DFIvo Pan. Coli. tr. P. 12) enim a contrariis morib. utent. leges: E 13) ABEFGH 14) quinquag. propositum ieiunandi susciperent: AB\\ can. 4.
15) ABCDEFGH Turrecrem. l. e. 16) Epist. Pseudoisid. ap. Hinschius p. 109 sq. — Ans. VH, 183 {Theiner Disq crii.: Ans. VII, 166); Ivo Decr TV, 26; Ivo Pan.
11,174; Grat. ex Ans. caput hausit, ubi etiam statuimus legitiir, cum apud Jvonem legatur: statutum esse, et in initio capitis- cognoscite a nobis et
cunctis episcopis in hac s. et ap. synodo congregatis statutum esse. 17) ex libr. Pont. 18) ABCDF 19) sorte: EG Pseudois. Ans. Ivo. 20) ABCDEGIl
Pseudois. Ans. Ivo. 21) ABCEG 22) o. Codd. coli. ; Ans. — ap. Ivonem ut in Ed. Rom. \\ can. 5. 23) Abiudicant hunc can. ab Amiros. Opp. huius Edd. Fr. Bene-
diciini ex congr. S. Mauri Paris. 1686. in Ed. Migne Paris 1845. est Senno XV. — Anselm. VII, 184. || can. 6. 24) S. Gregorium huius canonis auctorem non esse
contendunt Fratres ex congr. S. Mauri. Ed. Paris. 1706. Jaffé no. CCXXXIX inter spurias literas refert. Ivo Decr. IV, 29. Coli. tr. Part. I, 53, 69. 26) ABCDFG
Coll.tr.P. 26) sumant vel suscipiant: .ffff 27) ad administrationem voi pens. : i^J*" 28) institutioni: .SZT 29) ita et:/w ZQ) e,s.(ìv\: deest: EG SI) Proverb.
e. 30. V. 33.    32) carnibus: Ivo   33) ABC et alii sec. Corr.   34) ABD; hic: Ivo Coli. tr. P.

1*