DECRETI PRIMA PARS DIST. V. e. 4.
mitatis solatium, non luxuriae pariat incendium. Denique
qui a carne abstinet^^^ nequaquam^^ sumptuosiora marina-
rum beluarum conuiuia preparet. §. 4. Vinum quoque ^7
ita bibere permittimur^Sn, ut ebrietates^s'e omnino ^^ fugia-
mus; alioquin restat, ut omnia, quae corpori*i libent, simi¬
liter faciamus.
IV. Pars. Gratianus. Hec etsi legibus constituta sunt,
tamen'^'^ quia communi usu approbata non sunt, se non observan-
tes transgres.'iionis reos non arguunt; alioquin^'^ his non obe-
dientes proprio priuarentur honore, cum illi, qui sacris ne-
sciunt obedire canonibus, penitus officio iubeantur carere susce-
2)to; nisi forte quis dicat, hec non decernendo esse statuta,
sed exhoriando conscripta. Decretum uero^^ necessitatem facit,
exhortatio autem liberam uoluntatem excitat.
DISTINCTIO V.i
GRATIANUS.
I. Pars. Hec, que de priuilegiis et ceteris infra posi-
tis scripta sunt, tam secularibus quam ecclesiasticis legibus
conneninnt. Nunc'^* ad differentiam naturalis iuris et cetero¬
rum reuertamur. §. I. Naturale ius inter omnia primatum ob-
tinet et^^ tempore et dignitate. Cepit enim ab exordio rationalis
creaturae, nec uariatur tempore, sed immutabile permanet.
§. 2. Sed cum naturale ius lege^^ et euangelio supra dicatur
esse compreìiensum, quedam autem contraria his, que in lege
statuta sunt, nunc inueniantur concessa, non uidetur ius natu¬
rale immutabile permanere. In lege^ namque precipiebatur:
„ut midier si masculum parerei, quadraginta, si uero feminam,
octuaginfa diebus a. templi cessarci ingressu;^^ nunc autem statim
post partimi ecclesiamiìigredi non prohibetur. Item^ mulier, que
menstrua patitur, ex lege vnmunda reputabatur'^'^ ; nunc autem
nec^*^, ecclesiam intrare nec sacrae communionis misteria per-
cipere, sicut illa'^^, que parit, uel illud, quod gignitur, nec^^^
statim post partum baptizari prohibetur.
Unde eidem Augustino'^^^ Gregorius [I.]i2
scribit, dicens:
[CI. PALEA*.
Cum enixa fuerit mulier, post quot dies intrare eccle¬
siam debeat, testamenti ueteris preceptione didicisti: quia
prò masculo XXXIII., prò femina uero LXVI. diebus debet
abstinere; quod tamen sciendum, quia in misterio accipitur,]
C. II. Mulier in ipsa qua gennerit hora ^ gratias actura
ecclesiam intrare non prohibetur.
[Gregorius ibidem continenter.] 13
Si mulier eadem hora, qua genuerit, actura gratias
intrat ecclesiam, nullo pondero peccati grauatur; uoluptas
etenim carnis, non dolor in culpa est. In carnis autem com-
mixtione uoluptas est, ini'i partuuerois prolis gemitusi^'».
Unde ipsi primae mulierii^^ dicitur i^: „In doloribus paries,"
Si itaque enixam mulierem prohibemus intrare ecclesiam,
ipsam ei penami^'i in culpam uertimus20e.
C. III. Midierem enixam,, uel quod ab ea genitum
fuerit 21, eadem hora nihil prohibet baptizari.
Item^ [Idem ad eundem.]22
Baptizari autem23 uel enixam mulierem, uel hoc, quod
genuerit, si periculo mortis urgetur, uel ipsa hora eadem 2*,
qua gignit uel, eadem, qua natum est id quod gignitur25b^
nullo modo prohibetur'=*: ne 26, dum adhuc tempus ad pre-
bendum redemtionis misterium2'? queritur, interueniente
paululum mora, inueniri non ualeat, qui redimatur.
C. IV. Antequam puer ablactetur, uel mater purificetur,
ad eius concubitum uir non accedat.
Item.^^ [Gregor.29 ibid. continenter.]
Ad eius 30 uero concubitum uir suus accedere non debet,
quousque qui gignitur ablactetur.
[P A L E A 31.
Praua autem in coniugatorum moribus consuetudo
surrexit, ut mulieres filios quos gignunt, nutrire contemnant,
eosque ahis mulieribus ad nutriendum tradant; quod uide¬
licet ex sola causa32 incondnentiae uidetur 33 inuentum, quia
dum se continere nolunt, despiciunt lactare quos gignunt.]
Si autem 34 a filjos suos ex praua consuetudine aliis ad
nutriendum tradunt, nisi purgationis tempus transierit35b^
uiris suis non debent admisceri: quippe et36 e sine partus
causa cum in menstruis consuetis detinentur, uiris suis
misceri prohibentur3'i'<i, ita ut morte lex38 sacra feriat, si quis
uir ad menstruam39e rnulierem accedat. §, i. Que tamen
mulier, dum consuetudinem menstruam patitur^of, prohiberi
ecclesiam intrare non ualet*ig, quia ei naturae superfluitas in
culpam non debet^^h reputari^Si^ et per^^ hoc, quod inuita
patitur, iniustum est 45k^ ut46 ecclesiae priuetur ingressu.
Nouimus namque, quod muher, que fluxum patiebatur,
sanguinis post tergum Domini humiliter*^' ueniens uesti-
menti eius fimbriam tetigit, atque ab ea statim infirmitas sua
recessit^s. Si ergo in fluxu sanguinis posita laudabiliter potuit
Domini uestimentum tangere, cur, que menstruam4^™ pa¬
titur sanguinis, ei non hceat ecclesiam^On intrare ^lo? Si
enim ea^^p bene presumsit, que uestimentum Domini in
languore posita tetigit, quod uni personae infirmanti con¬
ceditur, cur non concedatur cunctis mulieribus, que na¬
turae suae uitio infirmantur? §. 2.53 Sanctae autem com-
EDITIO ROMANA.
Dist. IV. c.6. d) permittitur e) ebrietatem — Dist. V. a.) et: deest b) in lege e) immunda esse d) nec statim
e) sicut nec illa f) nec: deest — ci. a) Aug. Anglorum episcopo — e. 2. a) Mulier enixa gratias actura ecclesiam intrare
hora eadem n. prohib. b) dolor et gemitus e) primae matri omnium dicitur d) poenam suam e) in culpam deputamus
— e. 3. a) item: deest b) vel hoc quod gignitur eadem qua natum est e) adiicitur: quia sicut* sancti mysterii gratia viven-
tibus atque discernentibus cum magna discretione providenda est, ita quibus mors imminet, sine uUa dilatione offerenda
est — e. 4. a) Hae itaque quae filios b) tempus prius e) quippe quum et d) prohibeantur e) menstruatam f) ex con¬
suetudine menstrua patitur g) non debet h) non valet i) imputari k) iustum non est 1) humiliter: deest m) menstruum
n) liceat Domini eccles. 0) post: intrare: interiectum est: et infra p) si igitur bene
NOTATIONES CORRECTORUM.
Dist. V. I. Pars. * Nunc ad differentiam: In vulgatis lege¬
batur: Nunc autem ad doctrinam Emendatum est ex vetustis codicibus et
ex principio dist. 15. ubi hoc reperitur.
CI. * Palea: Do Paleis universe in praefatione dictum est. Haec
vero, cui primum praeponitur nomen Paleae, habetur etiam in manuscriptis
exemplaribus (exceptis duobus Vaticanis) et in quatuor coniunctum est cum
sequenti capite : Si intdier, addita ad illius initium voce : Nam, quemadmo¬
dum est apud Gregorium.
C. III. * Quia sicut: Hinc usque ad verba: Ne dum, addita sunt ex
B. Gregorio.
Dist. IV. can. 6. 35) abstinent—^ praeparent: Sfffl' 36) nequaq. sibi:/oo 37) vinum ergo : CEFH ; vinum vero: Ivo 38) ABC Ivo.—permittimus:
Coll.tr.P. 39),1J5C 40) per omnia fug. :/to 41) corporibus : .Et? i2) t&men: deest: EG iS) verba S.Gregoriiinfra C.XXY.qn.U.c.13. 44) praeceptum vero : j&ff.
Dist. V. 1) In ÒDE verba: haec, quae etc. usque ad: immutabile permanere ad Dist. IV. pertinent ; in G initizim Dist. V. est inde a verbis: %. 1. Na'
turale ius ; nullam facit distinctionem inter IV. et V. F sed manus posterioris aetatis divisionem fecit ut in textu 2) nunc autem : EH 3) ABCGH 4) ABCDF
5) Levit. e. 12. V. 5. 6) Levit. e. 15. ».20. 7) ABCDEGH 8) ABCD é) ABCDEFG 10) ABCDEFG|| can. 1. 11) ABCD 12) ep.64. lib.XI. indici. IV. {ao. 601.) ad
interrogai. Augustini 10. ed. Paris. 1705. Epistola admodum dubiae fidei, integra habetur apud Bedam Hist. Angl. 1.1. e. 27. At Jaffé no. 1114. inter genuinas refert —
haec palea deest in ABCDEGH ; invenitur F tibi tamen cum can. IL coniuncta est, et inscriptio quam Corr. in can. IL posuerunt supra can. I. posita est. — Gommen-
iationes huic canoni adiecerunt: Ioannes Faventiuus (Schulte Paucapalea 14) et Summa Lipsiensis (ib. 15) cum iam Hugiiccius paleam esse notaverit (ib.) || can. 2.
13) Nicolaus P. ad consulta Bulgarorum (Mansi Conc. XV.) e. 65. Beda ib. Richterus Gratianum canonem ex Coli. ir. P. I, 55, 70. sumsisse suspicatur, sed ex Coli.
Caes. X, 56. eum haussisse ostendit Wasserschleben Beitr. 58. 14) nam in prolis prolatione gemitus: Codd. Gregor. consentiente Beda. CoU. tr. P. 15) vero: deest:
CEG 16) ABCDEG 17) Codd. coli. o. Coli. tr. P. 18) Geties. c.3. «.6. 19) ABCDEH 20) Codd. et Edd. coli. o. || can. 3. 21) gignitur: CD; genitum est: F 22) Ivo
Decr. I, 62 ; Coli. tr. p. I, 55, 71. —Burctiard IV, 32. citatur a Corr. et R. sed alius ibi canon invenitur, et nullus exstat ap. Burcìi. verbis nostri canonis incipiens.
23) autem: deest: E Ivo 24) eadem: deest: AB — ai in aliis omnib.Codd. invenitur 25) Codd. coli. o. Coli. tr. P.; vel eadem hora in qua nat. est: Ivo 26) verba:
ne dum usque ad finem desunt ap. Ivon. sed exstant in Coli. tr. P. 27) ministerium: Coli. tr. P. || can. 4. 28) Nicolaus P. l. l. Beda l. l. Ivo Decr. Vili, 88; Coli.
tr. P. I, 56, 72; Caes. X, 56. §. 3. cf. Wasserschleben Beitr. 58. 29) August.: DEE 30) ad enixae muliaris concub.: Ivo 31) verba: Prava — quos: desunt:
ABCEGH (in E manu posterioris aetatis in margine adscripta sunt) Colt. tr. P. — inveniuntur in DF; ap. Ivonem usque %. 1. verb. : novimus namque ; — commenia-
iionem adiecit Summa Parisiens. (Schulte 1. e. 14.) 32) carnis incontinentia: F. Edd. coli. o. 33) fuisse inventum : DF 34) ABC; Coli. tr. P. 35) ABCEG; orig.
IvQ 36) ABCDEGH 37) ABCDEFG 38) Levit. e. 15. 39) ABCD 40) C CoU. tr. P.; consuetudine menstruam: male: AB; ex consuetudine menstruam: £'ff ,■
consuetudinis menstruam patiatur:/),• consuetudine menstrua:/»o il) AB i2) ABDEG iSi) Codd. coli. o. Ivo Coli. tr. P. 44) prò hoc : Ai? io) Codd. coli.
o.Coll.tr.P. 46) ut ab: /do il) ABCEGH Edd. coli. o. — oriq. Coli. tr. P., — humim&ì: yestimentì: D i8) Matth. e. 9. ii)) AB Coli. tr. P. — menstrua: D
50) ABCDEFGH Coli. ir. P. 51) ABCDEFGH 52) Codd. coli. o. — Si enim bene : Coli. tr. P. 53) CoU. tr. P. l. e. 73.
|