Corpus iuris canonici. (v. 1)

(Graz :  Akademische Druck- u. Verlagsanstalt,  1959.)

Tools


 

Jump to page:

Table of Contents

  Page 19-20  



19
 

DECRETI PRIMA PARS DIST. X. e. i—6.
 

20
 

DISTINCTIO  X.

GRATIANUS.

Constitutiones uero principum ecclesiasticis constitutionibus
non preminent, sed obsecuntur.

Unde Nicolaus'^ Papa scribit episcopis in Concilio^ apud
Conuicinum congregatis.

C. I. Lex imperatorum ecclesiastica iura dissoluere non potest.
Lege* imperatorum non in omnibus ecclesiasticis3 con-
trouersiis utendum est4, presertim cum inueniantur 5 euan-
gelicae ac canonicae 6 sanctioni aliquotiens obuiare **.
Idem''^: Lex imperatorum non est supra legem Dei8, sed
subtus. Imperiali iudicio non possunt iura ecclesiastica dis-
solui. §. i. Ad 9 quod ostendendum, duorum horum io, Inno¬
centii scilicetii et Gregorii, satis sufficiunt testimonia.
Sanctus 12 quidem Innocentius in decretali epistola sua ad
Alexandrum Antiochenum episcopum ait: „Quodi3b scisci-
taris, inquiensi4c utrum diuisis imperiah iudicio prouinciis,
ut duae metropoles fiant, sii5d duo metropolitani i6 e debeant
nominari: non uisumi'^ est nobis i8f ad mobilitatem nece's-
sitatum mundanarum Deii9 ecclesiam conmutari, honores-
que aut diuisiones perpeti, quas prò suis faciendis20g causis
duxerit imperator." Beatus21 Gregorius22h scribens ad
Theotistam patriciam inter23 cetera: „Si, inquit24, religio¬
nis causa uincula matrimonii25i debere dissolui dicantur,
sciendum est, quia etsi hoc lex humana concessit,' lex ta¬
men 26 diuina prohibuit." Ecce 27 quemadmodum imperiali
iudicio non possunt ecclesiastica iura dissolui. Ecce qualiter,
quod lex humana concessit, lex diuina prohibuit. §, 2, Non
quod28 imperatorum leges (quibus sepe ecclesia utitur con¬
tra hereticos, sepe contra tirannos atque contra prauos
quosque defenditur) dicamus29 penitus rennuendas, sed quod
eas 30 euangelicis, apostolicis atque canonicis decretis (qui¬
bus postponendae sunt)non3ik posse inferre preiudicium32
asseramus.

C. II.    Nichil quod euangelicis regulis obuiet^^, imperatori

agere licet.
Item Simachus [Papa] iri sexta Sinodo^^ [Romana tem¬
pore Theodorici Regis.]
Non licet35 imperatori, uel cuiquam pietatem36 custo-
dienti aliquid contra diuina37 mandata presumere, nec quic¬
 

quam, quod38 euangelicis 39, propheticis aut apostolicis regu¬
lis 4o obuiet4i, agere.

C. III.   In ecclesiasticis causis regia uoluntas sacer¬
dotibus non est preferenda^^.
Item Felix^^ [III.] Papa.
Certum est, hoc44 rebus uestris esse salutare, ut cum
de causis agitur Dei, iuxta ipsius constitutum45b  regiam
uoluntatem sacerdotibus Christi studeatis subdere, non pre-
ferre, et sacrosancta per eorum  presules  potius discere,
quam docere; ecclesiae46^ formam sequi, non huic huma-
nitus sequenda47 iura prefigere, neque eius sanctionibus48
nelle dominari, cuius49 Deus uoluit clementiae tuaeSo pìae
deuotionis colla submittere, ne, dum mensura celestis clis-
pensationis5id exceditur, eatur in contumeliam disponentis.

C. IV.    Moribus-'^^ et decretis Romanorum Pontificum
constitutiones contraire non possunt.
Item^'^.
Constitutiones54 contra canones  et decreta Presulum
Romanorum, vel bonos mores, nullius sunt momenti.

C. V.    Que sacerdotum sunt, regibus usurpare non licet.
Item Nicolaus Papa [I. in epistola ad Michaèlem Im-
peratorem, cuius initum est: „Proposueramus."]55
Imperium uestrum suis publicae rei cotidianis ammini-
strationibus debet esse contentum, non usurpare que sacer¬
dotibus Domini solum conueniant56a.

C. VI.    Tribunalia regum sacerdotali sunt potestati subiecta.

Item Gregorius Naciancenus imperatoribus Constantinopolita-

nis^ [in oratione ad ciues Nazianzenos angoris plenos

et magistratum iratum] 57.

Suscipitisne libertatem nerbi? hbenter accipitis, quod
lex Christi sacerdotali uos subiicit potestati atque istis tribu-
nalibus subdit? Dedit enim et^i nobis potestatem, dedit
principatum59b niulto perfectiorem principatibus uestris.
Aut numquid iustum uobis uidetur, si cedat60 spiritus carni,
si a terrenis celestia superentur, si diuinis preferantur
humana?

II. Pars. Gratianus. Ecce quod constitutiones principum
ecclesiasticis legibus pìostponendae sunt. Ubi autem euangelicis
atque canonicis decretis non obuiauerint, omni reuerentia dignae
habeantur.
 

EDITIO   ROMANA.

Dist. X. CI. a) item b) nam quod e) inquiens : deesZ d) sic e) metr. episcopi f) nobis: fZecs/ g) faciendas
h) Beatus autem Greg. i) coniugia k) nullum — e. 3. a) sacerd. est postponenda b) constitutionem e) ecclesiasticam
form. d) dispositionis — e. 4. a) bonis moribus — e. 5. a) conueniunt — e. 6. a) imp. Constant.: deest b) dedit et
princip.

NATIONES    CORRECTORUM,
 

Dist, X. CI. * Lege: Caput hoc sumtum est ex epistola Nicolai,
quae exstat in codice bibliothecae Dominicanae, de quo dictum est supra
distinct. 8. e. mesto. Titulus autem epistolae hic est: Nicolaus servus servorum
Dei Reverendissimis ac saìictissimis confrairibus nostris Metropolitanis, Epi¬
scopis et ceteris diversarum provinciarum ac urbium PraesiiUbus, qui in
Convicinum villam publicam secus civiiatem Silvaneciis convenisiis. Eadem
epistola nuper impressa etó in appendice Bibliothecae sanctorum Patrum.
 

** Obviare: Apud Nicolaum sequitur continenter : ad quod ostenden-
dum, etc. Quae autem apud Gratianum sunt interieota, non sunt hoc loco
in epistola, neque in Polycarpo, neque apud Anselmum ; sed verba illa: Lex
imperatorum non est supra legem Dei, sed subhis, a Burchardo et Ivone ci-
tantur ex decretis Pii Papae e. 3., habentur autem in capitularibus adiectis
e. 17., reliqua autem habentur infra in hoc eodem capite. §. Ecce quemad¬
modum.
 

D i 31. X. e an. 1. 1) Ep. 32. scr. ao. 863. — Jaffé no. 2054. — Anselm. XU, 34. (inscriptionem habet infra a Corr. indicatam. — verba principii: lex — dis¬
solvi: desunt; in fine canon continuatur.) Ivo Decr. IV, 86. (usque ad verba in principio text.: sed subtus.) Ivo Pan. II, 138. (solummodo iisque ad verbum in
initio textus: item); Coli. tr. P. I, 63, 3. {ut in Pan. Ivonis) Caes. I, 63.; Polycarp. I, 27. (I, 29, 9. verba principii desunt ut ap. Anselm., et eadem est canonis
inscriptio.) 2) conciliis: EGH 3) in eccles. : Polyc. i) esse: Polyc 6) conveniat: Anselm. Ivo Pan. Polyc. ; conveuÌELtur: Coll.tr.P. 6) ac canonicae;
deest: Ivo Pan. 1) ABCDEFG Ed. Bas. alii sec. Corr. — verba sequentia usque ad vocem: subtus ex Ambrosii ep. 13. in Bened. Capit. App. III. e. 18; Regin.
Appdx III. e. 57. (sine inscr.); Burch. XV, 10. (ex decr. Pii pap. e. 3.) Ivo Decr. XVI, 11. (ex decr. Piip. e. 3.) Ivo Pan. II, 139. (ibid. Nicolaus papa). 8) si est s.
1. Dei?; E 9) §. 1. et 2. desunt in AB sed in A in margine adscripiae sunt. 10) horum: deest: D; heroum: oriq. Ans. 11) scilicet: deest: EFGH
12) Innoc. Ep. 24. (scr. e. a. 415.) Ed. Coustant. — Jaffé no. 107. 13) ABCDEFG 14) CEFG Ans. Polyc. 15) ABCEG 16) 'ABCDFGH Ans. Polyc. — Turrecr. ed.
Fontan. 17) non ergo: Ans. Polyc; non esse e re visum: Innoc;-vere visum: orig. sec. Corr. 18) CDFG 19) rerum Dei: EGH 20) ACDEFPolyc.
21) Ep. 45. lib. XI. (aut ep. 39. lib. \x.) scr. ao. 601. ap. MansiX, 275. — .Taffé no. 1395 — cf. infra C XXVIL qu 2. e. 1. 22) ACDEFG 23) ait inter: ff
24) si enim inquit: Ans. Polyc. ; sunt qui: EG 25) .4.Eff/r,-si inq. congrua religionis causa ecclesiastica iura: ff 26) tamen: deest: E Bólimer. 27) Ivo
Decr. IV, 181. Pan. Il, HO. 28) nunquam: Polyc 29) dicam :/>; dicamus quoque : /" 30) cum per eas; Po/.?/c. 31) ACDEF GH 32) iudicium: A«s.
Polyc.\\Q,3.n.2, 33) nihil obvians evangelio, reg.; DEFG; nihil obvium: AB; in Cui in textu 34) Synodus quiim ao. 502. habitam esse vulgo ferunt, sup-
positicia est. — Symmachus in synodo VI. ap. Hin.ìchius p. 683. — Ipsa canonis verba leguntur in Epp. Pseudoisidd. Calix. I. ep. I. e. 16. Hinscliius p. 137. et
MarcelUni II. ep. il. e. 4. ibid. p. 222. Capitul. Angilr. ap. Hinschius p. 768. cf. Cassidor. Hist. trip. X, 6. Bened. Levita I, 402. — Regino App. III. 35. (ex Conc.
Carthag.) ; ib. e. 38. (ex decr. MarcelUni p.) ; Burch. XV, 8. (ex decr. Hadriani p.) ; Anselm. III. in fine (Marcellinus) ; Deusdedit IV, 33. (Calixti et Symmachi et Hadr.
decreta Ivo Decr. IV, 231. (inscr. ut ap. Gratianum) ib. XVI, 9. (ex conc. Hadr. p. — canon ampliar est quam ap. Grat.) Ivo Pan. II, 141. (Vili, synod.
Symm. p.) Coli. tr. P. Ili, 29, 1. (IH, 30.1. ex decr. Hadr. p.) 35) licet ergo: Btirch. Ivo Decr. XVI. Coli. tr. P. 36) impietatem: Deusded. 37) divinitatis :
Burch. Coli. tr. P. 38) quo: Btirch. 39) ev. praeceptis et; OH 40) in regulis; Ivo Pan. 41) obviat: IvoDecr. (IV.) Coli. tr. P.Deusd. — obvietur: Burch. \\
can. 3. 42) Codd. coli. o. 43) Ex Ep. ad Zenonem Aug. scr. ao. 484. — .lafféno. 305. — Anselm. IV, 11; Polycarp. 1, 18. (I, 20, 1.); Caes. Ili, 22. — In cod.
Veronensi Corr. invenerunt Felix III. in AB legitur: Caiixtus — cf. Berard. Il, 1, 308 sq. 44) hoc: deest: ff ; certum est enim hoc; orig. 45) ABCDF oi ig.
Anselm. Polyc 46) Codd. coli. o. orig. Ans. Polyc. il) sequendo : CDEFQH 48) sacerdotibus : D 49) cui : m'ig. Anselm. Polyc. 50) clementiam tuam : orig.
51) Codd. coli. 0. Turrecremat. ed.Fontan. Anselm. Polyc. \\ e an. 4. 52) ABCDF 53) idem: ante Correct. legebatur et invenitur in Edd. coli, o., ut in Codd. collatis
o. legitur: item. Desumius canon est ex capit. Angilr. e. 36. ap. Hinschius p. 764. Bened. Levita III, 346. in M. Germ. LL II, 121. (l. Rom. Visig. Paul. ree. sent.
ni, 6. 8.) Burchard. XV, 9. (Conc. Tribur. e. 1.); Àns. IH, 87. bis in mscrip. a nobis collato risque ad e. 37. in libro III. numeratur; at canon noster posterior est.
— sine inscript.) Ivo Decr. XVI, 10. (ut ap. Burch.); ib.\,38. (Ep. Adrianip. tradita Ingelranno Mediomatrice urbis epo.); Caes.111,22. ; Polycarp. I. e. fin. (1,29.
10. inscr. ut ap. Ivon. p. V.) 54) ut constit.: Burch. Ivo Decr. p. XVL; constit. principum: FH\\ can. 5. 55) Ep. Vili. .scr. ao. 865. ap. Mansi XV, 187. —
Jaffé no. 2111. — CoU. tr. P. I, 62, 70. — cf. D. XCVI. e. 8. 56) ABCFG CoU. tr. P. || can. 6. 67) Codd. et Edd. coli. o. — orat. XVII. in ed. [Paris. Bened.
(1778) I, 322. at plurimum orig. a Gratiani distai propositum ubi Gregorii verba admodum contrada sunt. cf. Berard. IH, 49. sq. — Ivo Decr. V, 5. (de ipsis
imperatorib. loquitur) Coli. tr. P. II, 14, (de stntenciis graecor. docior.) 6. (ff. N. sic ipsis imperatoribus loquitur). 58) et ; deest: F — enim : deest: AB 59) ABCEF
Coli. tr.J'.    60) ceditr-Eff^ll                                                           -
  Page 19-20