21
 

DECRETI PRIMA PARS DIST. X. XI.
 

22
 

Unde Augustinus ait in Dialogo contraPetilianum^^^, [id est
lib. II. contra literas Petiliani, e. 58.]

C. VII.   Leges imperatorum in adiutorium ecclesiae*

licet assumi^^^.
Si in adiutorium uestrum terreni 63 e imperii leges assu-
mendas64 putatis, non reprehendimus.   Fecit65 hoc Paulus
cum aduersus iniuriosos Romanum ciuem se esse testatur 66 d.

C. Vili.    Reges pontificibus prò eterna uita^"^^, et pontifices
regibus prò temporalibus indigent.
Item* Ciprianus luliano^ [Nicolaus Papa I. in epist. VII.
ad Michaèlem Imperatorem.]68
Quoniam idem mediator Dei et hominum est69Cj homo
lesus Christus, sic actibus propriis et dignitatibus distinctis
offitia potestatis utriusque discreuit propria** uolens me¬
dicinali humilitate sursum70d efferri, non humana superbia
rursum in inforna demergi:  ut etiam 7i e Christiani impera¬
tores prò eterna uita pontificibus indigerent, et pontifices
prò cursu temporalium tantummodo rerum imperialibus legi¬
bus uterentur, quatenus spiritualis actio a72 carnalibus dista-
ret incursibus, et „Deo'^3f militans minime se negotiis secu¬
laribus implicaret74j« ac uicissim non'^5 \\\q rebus diuinis
presiderò uideretur'^6^   qui  esset  negotiis secularibus im-
plicatus.

C. IX. Leges imperatorum custodiri oportet.
Item Leo IV. Lothario Augusto'^'^.
De capitulis uel preceptis imperialibus uestris'^8 uestro-
rumque* pontificum''9 predecessorum irrefragabiliter custo-
diendis et conseruandis, quanto 80a ualuimus et ualemusChri-
sto propitio et nunc et in euum8i conseruaturos82b modis
omnibus profitemur. Et si fortasse quilibet uobis aliter
dixerit vel dicturus fuerit, sciatis eum prò certo mendacem.
 

C. X.   Legis auctoritate dissoluitur quod contra eam fit.

Item lohannes VIII.^^ Lodouico Imperatori.
Vides, fili carissime, quia quod contra leges accipitur 84,
per leges dissolui 85 meretur.

C XI.    Leges principum, ei^^ regulas patrum coniempni

non decet^"^^.

Item Gelasius Rufino et Aprili Episcopis^^.

Quis autem 89 leges principum, aut patrum regulas, aut

ammonitiones paternas90 debere 9i dicat contempni, nisi qui

impunitum sibi tantum estimet92 transire commissum?

C. xn. Seruentur^^^ ab omnibus Romanorum principum leges.
Item Theodnrico Regi^K
Certum est magnificentiam uestram leges Romanorum
principum, quas in negotiis hominum custodìendas esse
precepit, multo magis circa95 reuerentiam beati Petri apo¬
stoli prò suae felicitatis augmento nelle seruari.

C. XIII.    Romana lex nullius temeritate debet corrumpi.

Item Leo IV. Lotario Augusto^.

Vestram* flagitamus  clementiam,   ut   sicut hactenus

Romana lex uiguit absque uniuersis procellis, et quod97a prò

nullius persona hominis reminiscitur esse corrupta, ita nunc

suum robur proprium et98b uigorem obtineat.

DISTINCTIO  XL

GRATIANUS.

I. Pars.     Quod uero legibus consuetudo cedat,   Ysidorus
testatur in Sinonimis^^, Uh. IL [e. 16.]2;
 

EDITIO   ROMANA.

Dist. X. e. 7. a) contra Petil.: deest b) assumere e) etiam terreni d) testatus est — e. 8. a) prò aeternis
b) Cypr. luliano: deest e) est: deest d) humil. hominum corda sursum e) et f) et ideo militans — e. 9. a) quantum
b) aev. nos conserv. — e. 11. a) aut b) licet — e. 12. a) servandae sunt — e. 13. a) quod: deest b) rob. proprium-
que vig. — Dist. XI.   Pars. I.   a) testatur dicens

NOTATIONES   CORRECTORUM.
 

C VII. * Ecclesiae: Auctor huius rubricae caput hoc ita accepit,
quasi hic agatur de legibus imperatorum in favorem ecclesiae latis, quum
ibi B. Augustinus Petiliano et Donatistis haereticis concedat, legibus im¬
peratorum ipsos in adiutorium suum uti posse, modo id fallaciter non face¬
rent, quod eos fecisse convincit.

C Vili. * Huic capiti in codicibus impressis erat praepositus hic
titulus: Cyprianus luliano Imperatori; quod est contra omnem tem¬
porum rationem. In manuscriptis omnibus, excepto undecime Vaticano,
abest dictio; Imperatori; quemadmodum et apud Ivonem. Nonum autem
habet: J ti li ano Episcopo. Aliud pervetustum: lubiano. Ceterum in¬
tegrum hoc caput est in epistola Nicolai ad Michaèlem imperatorem, quae
incipit: ,,Proposueramus; " ex quo refertur infra distinct. 96. e. quum ad
verttm.. una cum aliis verbis eiusdem epistolae, ex quibus haec pendent. Et
sumtum est ex Gelasio in tomo de anathematis vinculo.

** Propria; In originali est; propriam volens medicinali humilitate
sursum efferri. Ivo habet, ut Gratianus hic in plerisque codicibus. In non¬
nuUis tamen est: propria volens medicinali humilitate sursum efferri: quemad¬
modum etiam infra, dist. 96. e. quum ad verum. Apud Gelasium loco
indicato legitur; sic aciionibus propriis dignitatibtisque distinctis, officia
potestatis utriusque discrevit, suos volens medicinali humiliate salvari, non
humana superbia rursus intercipi, ut et Christiani, etc.

C IX. * Vestrorumque: Epistola liaec non est inventa; et in istis
verbis videtur subesse mendum, ex quo auctor glossae errandi occasionem
sumserit, qui Christianis imperatoribus, cuiusmodi fuerant praedecessores
Lotharii, attribuat illud, quod Isidorus de ethnicis dicit; nimirum im¬
peratores solitos fuisse appellari pontifices: de qua re optime Gelasius in
tomo de anathematis vinculo, et infra distinct. 21. e. cleros. Apud Ivonem
legitur: vestris, nostrorumque etiam pontificum praedecessorum; in Panormia:
nostris nostrorumque pontificum et praedecesswum.   Sed fortasse cetera qui¬
 

dem recte aqud Gratianum habent; tantummodo ante dictionem: prae¬
decessorum, est addenda coniunctio et, quemadmodum est in Panormia.
Nam hoc significabitur, imperatores illos solitos fuisse edere capitula,
adhibitis in consilium pontificibus regni, quod verissimum est. Omnino
haec, quae a Leone scribuntur, spoetare videntur ad capitula Caroli et
Ludovici, quae Lotharius in universa Italia servari mandaverat. Nam in
legibus Longobardicis, lib. IH. tit. 35. Lotharius ita constituisse traditur :
Placuit nobis, iti capitula, quae excerpsimus de capitula/ri bon. mem. glm-iosis-
simi Domini nostri Caroli, et genitoris nostri Ludovici, imperai, invictissimi, his
Oììinibus, et fidelibus nostris, et sanctae ecclesiae in regno Italiae consisteniibus,
per legem tenantur et serventur: et quicumque horum capitulorum contemtor
exstiterit, sexaginia solidis componatur. Id populo Romano, qui iure antiquo
Romanorum uti prohiberetur, valde displicuit, sicut ex e. fin. infra ead.
dist. colligi potest, disseminatusque etiam rumor fuit, eandem esse Pontificis
ac populi sententiam. De qua re Leo hac se epistola videtur purgare
voluisse; et tamen postea, prò conservando iure civili Romanorum, cum
eodem Lothario iterum diligentius egit, quod apparet ex dicto e, finali.

C xni. * Vestram; Videtur Lotharius populo Romano, quod hic
Leo petiit, concessisse. Nam in legibus Longobardicis lib. IL tit. 67. sic
habetur: tit interrogetur populus Bomanus, qua lege vult vivere, et sequitur
constitutio ^ :

Lotharius Imperator,

Volumus ut cunctus populus Romanus interrogetur, qua lege vult
vivere : ut tali lege, quali vivere professi sunt, vivant, Illisque denuncietur,
ut hoc unusquisque, tam indices quam duces, vel reliqùus populus sciat,
Quod si offensionem contra eandem legem fecerint, eidem legi, qua profl-
tentur vivere per dispensationem [al. dispositionem] Pontificis et nostram,
subiacebunt.
 

Dist. X. can. 7. 61) Codd. coli, o.in Ed. Maxir. (Paris. 1837.) e. 132. — Ivo Decr.TV,183.; IvoPan.ll, 163; Coll.tr.P.ni, 6,16. (IH,7,16.) 62)Codd. coli. o.
63) ABCDEFG Ivo Pan.; et terreni: Ivo Decr. CoU. tr. P. 64) nam fecit; CDFGH 65) Act. e. 22. 66) Codd: coli. o. Ivo Decr. et Fan. Coli. tr. P. || can. 8,
67) ABDF 68) Ep. scr. ao. 865. Mansi XV, 214. — Jaffé no. 2111 ; — est eadem quam supra ad D. X. e. 5. citavimus (cf. infra D. CXVI. e. 8). Tractatus Gelasii IV,
ex quo iam Corr. canonem sumtum esse notavertmt, invenitur ap. Thielp. 568. Inscriptio a Corr. laudata: Cyprianus luliano invenitur: CDEFG et apud Ivo
Decr. ly,188.- E addit: scribit dicens.—luliano Epìsc. caput tribuitur: Edd. Arg. Veneti. Nor.— IuìÌ3.no Imp.: H Venet. II. Lugdd. I.ll.; lnlia.no: Èd.Bas.
— Leo IV, Lothario Augusto ; male AB 69) Codd. coli. o. 70) ABCDEGH Ed. Arg. 71) ABC 72) a: deest: Ivo 73) ABCEFG Edd,. coli. o. 74) H. Tim. e. 2. v.
4. 75) ne: Edd. coli. o. Ivo. 76) videtur; EF\\ e s.n. 9. 77) Fragm. Ep. deperditae scr. e. a. 847. — Jaffé no. 1994. — Ivo Decr. IV, 176; Ivo Pan. II, 149. (Leo
IH.) Caes.1,61. 18)-vestT'is: deest: ABE 19) Jaffé l. e. prò: ponti&cnm legendum esse censet: imperatorum; sed cf. quae Berard. Il, 2,223 sq. de hoc loco dis-
seruii. Ivonis lectionem habes in nota Correct., qui et alios ceterorum legere notant; — et pontificum: DF; etiam pontif: G. 80) ABCDEG Ivo Decr. Pan.
81) in aeternum : F et alii sec. Corr. 82) ABCDG Ivo Pan || e a n. 10. 83) .B caput incerti temporis esse existimat — Jaffé no. 2260. inter annos 873—875 scriptum
esse censet. — Ivo Decr. IV, 230. cf. VI, 115. Coli. tr. P. I, 63, 7. — lohannes VII: Edd. coli. o. praeter Bas. 84) pràesumitur: EQH 85) solvi: e6. || can. 11,
86) ABCE 87) A5ffff; debent: F; debet; DE 88) Fragm. epist.scr. ao.idi—i95. ap. Thiel ep.22. p.389. Jaffé no. i30. cf.infraD.liIY. eli. — Ivo Decr.lV,119. Ivo
Pan. II, 150. Coli. tr. P. 1,46,28. cf. Wasserschleben Beitr. 68. etiam ad duos seqq. canon. 89) quis aut : D Ivo Decr. ; quis enim aut : orig. Coli. tr. P. 90) modernas :
orig. Ivo Decr. Pan. Coli. tr. P. — cf. Berard. 11,1, 364. 91) debere; deest: Ivo Pan.; paternas debet contemnere; EGH 92) existimet; DEGH\\ can. 12. 93)
ABCEG 94) Fragment. epist. incerti tempor. ap. Thiel frag. Xll.pag. 489. — Jaffé no. 402 —Ivo Decr.Vf,180. Ivo Paw. II, 151; Caes. I, 66. 96) propter: alii sec.
Corr. Il can. 13. 96) Fragni, epist. deperditae quam inter annos 847—55. scriptam esse censet Jaffé no, 1993, — Ivo Decr. IV, 181, Ivo Pan. II, 152, 97) Codd.
coli. 0. 98) ABC 99) Hoc loco Richt. adnotavit: Capitulare cuius hic resensio Langobard. refertur (exstat enim Romana etiam edita ex Coli. Card. Deusdedit a
Holstenio Coli. Rom. mommi. Rom. 1662.) ante Leonis tempora a. 827 scriptum esse dudum observavit Baluzius Capit. praef. §. 24. — Sed observandum est,
capitulare isiiid quod in M. Germ. LL. I, 239. exstat cuiusque fragmenta sohimmodo inveniuntur apud Deusdedit, mens. Nov. 824. «sse promulgatum. Ita editor
eius Pertzius l. l. cui consentit Boretius, Die Capitul. im Langobardenreich (Halle 1864) p. 156.

Dist. XI. Pars. I. 1) ABCEG 1| can. 1, 2) Ivo Decr. IV, 207, Ivo Pan. U, 165. (ampliar est can. quam apud Grat.) Coli. tr. P. IH, 7, 7. (m, 8, 7,) Caes. I,
22. cf. Wasserschleben Beitr. 58.

2*