31
 

DECRETI PRIMA PARS DIST. XII. XIII. e. i. 2.
 

32
 

dignitatis est mater, sit ecclesiasticae97 magistra rationis.
Abbatibus sane indultis offitiis, que iuxta uoluntatem sui
episcopi regulariter illis 98 implenda sunt, cetera offitia pu-
blica, id est uesperam99d, matutinum, siue missam, aliter
quam in principali ecclesia celebrare non liceat 100. ^. i,
Quisquis autem horum decretorum uiolator exstiterit, sex
mensibus communione priuatus apud metropolitanam sub
penitentiae censura maneatioie corrigendus: quatenus apud
illum et preteritae transgressionis culpam lacrimis diluat,
et necessariam offitiorum doctrinam studiose addiscat. §. 2.
Sub ista ergo regula disciphnae non solum metropolitanus
totius suae prouinciae pontifices uel sacerdotes adstringat,
sed edam ceteri episcopi subiectos sibi ecclesiarum rectores
obtemperare institutionibusi02f cogant.

C. XIV.   Ordo seruetur in matutinis et uespertinis offitiis
unus et idem.
Item ex Concilio Bracarensi [1.103 cap. i.]
Placuit 104 omnibus communi consensu, ut unus atque
idem psallendi ordo in matutinis uel uespertinis offitiis te¬
neatur, et non diuerse ac priuatei05a^ neque* monasterio-
rum consuetudines cum ecclesiastica regula sint permixtae.
 

DISTINCTIO   XIIL
GRATIANUS.

I. Pars. Item aduersus naturale ius nulla dispensano
admittitur; nisi forte duo mala ita urgeant ut alterimi eorum
necesse sit eligi.

Unde in Concilio Tolletano VIII.i [e. 2.] legitur.

C. I. Minus malum de duobus est eligendum.
Duo* mala, licet cautissime sint2a precauenda tamen
si periculi necessitas unum ex his temperare3b compulerit,
id debemus resoluere, quod minori nexu4 noscitur obhgariSc.
Quid autem leuius ex his, quidue grauius sit, purae6 rationis
acumine inuestigemus. Etenim dum peierare compellimur,
creatorem quidem offendimus, sed nos tantummodo macu-
lamus. Cum uero noxia promissa complemus et Dei lussa
contempnimus7d et proximis impia crudelitate nocemus, et
nos ipsos crudeliorimortis8e gladio trucidamus. Illic9 enim
dupplici culparum telo perimimurio, hic tripliciter iugula-
murii.

C. II. De eodem.
Item Gregorius in Moralibus parte VL lib. XXXV. e. XIV.^
[in e. 40. lob. \. XXXIL e. 17. 18. 19. et 20,]i2
Nerui testiculorum Leuiathani3 perplexi sunt, quia sug-
gestionum illius argumenta implicatis inuentisi4alliganturi5ii,
ut plerosque ita peccare faciant, quatenus si fortasse fugere
peccatum appetant, hoc sine alioi6';  peccati  laqueo non
 

euadant, et culpam faciant, dum uitanti7, atque nequaquam
se ab una ualeant soluerei8, nisi in aliai9 se consentiant
Hgare20d. Quod melius ostendimus, si qua ex conuersa¬
tione hominum alligationis2ie huius exempla proferamus2-'.
§. i.f Ecce quidam, dum mundi huius amicidas appetit,
cuilibet alteri similem sibi uitam ducenti, quod secreta^''
iUius omni sdendo contegat, se iureiurando constringit. Sed
is, cui iuratum est, adulterium perpetrare cognoscitur, ita
ut edam maritum adulterae occidere conetur, Is autem, qui
iusiurandum prebuit-, ad mentem reuertitur et diuersis hinc
inde cogitationibus impugnatur, atque hoc silere formidat,
ne silentio24 adulterii simul et homicidii particeps fiat, pro¬
dere 25g trepidai, ne reatu se periurii obstringat, Perplexis
ergo neruis testiculorum hgatus est, qui 26 h in quamlibet par¬
tem dechnet, metuit, ne a transgressionis contagione liber
non sit. §. 2. Alius cuncta, que mundi sunt, deserens, ac
per omnia frangere proprias uoluntates querens, alieno se
subdere regimini appetit, sed eum, qui sibi ad27i Deum
preesse debeat, minus cauta inquisitione discernit: quia2» k
fortasse is, qui sine iudicio ehgitur, cum preesse iam ce¬
perit, agere 29 que Dei sunt prohibet, que mundi sunt iubet.
Pensans itaque subditus, uel que sit culpa inobedientiae,
uel quod contagium secularis uitae, et obedire trepidat, et
non obedire formidat, ne aut obediens Deum in suis prece¬
ptis deserai, aut rursus non obediens Deum in electo priore
contempnat. §. 3.' Alius pensare pondus honoris 3o ecclesia¬
stici negligens ad locum regiminis premiis ascendit. Sed
quia omne, quod hic eminet, plus meroribus afficitur, quam
honoribus gaudet3i, dum cor tribulatione3^m premitur, ad
memoriam culpa33 reuocatur, doletque se ad laborem cum
culpa peruenisse, et quam sit iniquum, quod admiserit, ex
ipsa fractus34 difficultate cognoscit. Reum se igitur cum
impensis premiis agnoscens, uult adeptae subhmitatis
locum deserere, sed timet, ne grauius delictum sit suscepti
gregis custodiam rehquisse; uult suscepti gregis curam35
gerere, sed formidat, ne deterior culpa sit, regimina pastora-
hs gregis36" empta37 possidere. Per honoris ergo ambitum
ligatum culpa hinc inde se conspicit. Esse quippe sine
reatu criminis neutrum uidet, si aut susceptus semel grex
relinquitur3«o, aut rursum sacra actio seculariter empia te¬
neatur. Undique metuit et suspectus latus omne pertimescit,
ne aut stans in empio regimine non digne, lugeat quod non
etiam deserens emendai*, aut certe regimen deserens, dum
aliud fiere 39 nititur, rursus aliud de ipsa gregis destitutione
committatP.

II, Pars, §, 4, Est tamen, quod ad destruendas Be-
hemot uersutias subtiliter40 fiat, ut cum4iq mens inter mi¬
nora et maxima peccata constringitur, si omnino nullus
sine peccato aditus"" patet, minora semper eligantur; quia et
qui murorum undique ambitu, ne fugiat, clauditur, ibi se in
fugam precipitat, ubi breuior murus ingeritur42s. Hinc
Paulus43, cum quosdam in ecclesia incontinentes aspiceret,
concessit minima44, ut malora declinarent, dicens: „Propter
 

EDITIO   ROMANA.

Dist. XII. e. 13. d) vesperas e) permaneat f) his institution. — c.14. a) diversae ac privatae — Dist. XIII.
CI-, a) sint omnino b) perpetrare e) obligare d) superbe contemnimus e) mortis: deest—e. 2. a) part. VI. lib. XXXV.
e. XIV: dee.'it b) illigantur e) aliquo d) ligari e) illigationis f) Corr. adiecerunt: et nonnuUis interiectis g) et prodere
h) quia i) apud k) cui \) adiiciunt Corr.: et mira m) tribulationibus n) gratiae o) relinquatur p) pò.'?/committat
adiecerunt Corr.: et infra   q) dum   r) evadendi aditus    s) invenitur

NOTATIONES    CORRECTORUM.
 

C. XIV. * Neque monasteriorum: In concilio ipso, postremo
Coloniae excuso, abest vox: neque. In ceteris autem editionibus sic legitur:
privatae monasteriorum consueiudiìies contra ecclesiasticas regulas sint
permixtae.
 

Dist. XIII. C. I. * In ipso concilii capite multa antecedunt et se¬
quuntur, quae perlegenda sunt.

C II. * Emendat: Hoc loco in originali videtur constructio ver¬
borum perturbata et restituenda ex Gratiano.
 

Dist. XII. can. 13. 97) mater ecclesiasticae magistra dignitatis vel rationis; E; mater sit ecclesias. magistra dignitatis vel rat.: G Edd. coli. o.
praeter Basii. 98) illis: deest: CoU. tr. P. 99) ABCEF; vesperum: D 100) celebrari non licebit: CoU. tr. P. 101) Codd. coU. o. CoU. tr. P. 102) Codd.
coli. 0., Ed. Basii. Coli. tr. P.; suis instit. ; Edd. coli. rei. || can, 14. 103) Conc. Brac I. bah. a. 561. ap. Bruns II, 33. 104) cf. Conc Tolet. TV. e. 2. 105) ap.
Bruns I, 275.

Dist. XIII. can. 1. Ì)Conc. Tolet. YIH.hab. ao.653. Codd.coli. o. orig. Hisp.Biircìiard. XII, 29. (inde a verbis: etenim dum peierare sed continiiatur canon ;
e.84. eiusdem Burch. lib. XII. a R. citatus non extstit.) Ivo Decr. XII, 16 ; Ivo Pan. Vili, 119; Coli. tr. P. Ili, 22, 15. (Ili, 23, 15); Caes. VI, 13. — Conc. Tolet. IX :
ABEG 2) AB orig. Ivo Pan.CoU.tr.P. 3) AB Ivo Decr.Coll.tr. P.; temptare: D; remearo: in Conc ap. Mansi.; temerare: orig. Hi.sp. et quaedam Ivonis Mscpia.
4) minori sensu: Ivo Pan. 5) ABCEH Edd. ant. coli. o. — orig. sec Corr. Ivo Pan. CoU. tr. P. 6) pio: orig. Hisp.; prò: in Coite, ap. Mansi.; piae: alta sec.
Corr.; pietatis acumine: ibid. 1) Codd. et Edd. coli. o. Ivo Pan. 8) ABCEFGH Edd. coli. o. — orig. Hisp. Burch. Ivo Decr. Pan. Coli. fr. P., crudelioria mortis
gladio: D 9) illinc: Edd. coli. o. exc. Basii.; hic: Ivo Pan. 10) percutimur: orig. Hisp. Burch. Ivo Decr. Coli. tr. P.; perimus hinc: Edd. coli. o. exc. Bas.
11) iugulamur: deest: Ivo Pan. || can. 2. 12) canon cum priore coniungitur; EG; in Ed. Maur. lib.32. e. 16. 13) Et in e. 40. lob. et ap. Greg. haec de Beliemoili
praedicantur. 14) inventionibus: oriq. 15) Codd. ei Edd. coli. o. exc. Luqdd. IL III. 16) ABEHoriq. 17) vltant aliam: EGH: e. etiam f. d. aliqua vitant:
Edd. coU. om. praet. Basii. 18) absolvere: Edd. Arg. Venet. II. Paris lugd. I. 19) aliam: EGH 20) ABCDF 21) ABDEGH Edd. coU. o. exc Lugdd. II. III.
22) conferamus: wig. 23) qui secreta illius: E: quod secreta scolerà: EF Edd. coli. o. 24)silendo: Edd. Lugdd. II. III. 25) ABCDFG '26) ABCGH
21) ABCHEdd. omn. praeter Lugdd.ll.lll. 28)ABDEGH 29)agi: orig. 30) oneris: Ed. Bas. 31) Sed quid est quod hoc primum plus honoris efficitur quam
honoribus gaudeat: F 32) ABCDF Edd. coli. o. praeter Lugdd. II. HI. 33) culpae : Edd. Venet. I. IL Nor. Paris. Lugd. l. 34) fractus sine dubio diffic. : DEG
Ed. Bas. ; f racta : F; fructus : orig. sec. Corr. 35) custodiam : AB 36) Codd. et Edd. coli. o. 37) dimittere quam emta poss. ; ff Edd. coli, omn. praeter Bas. :
dimittere quam possidere; /f 38) ABCDE 39) dum fiere: ff; dum aliquid fieri: .B 40) utiliter: or/V/. il) ABCEFG i2) Codd. et Edd. coU. o. exc. Lugdd.
II. ni.   43) I. Cor. e 7. v. 6.   44) minora: EGH