67
 

DECRETI PRIMA PARS DIST. XXI. e. i.
 

68
 

est, terminantur, Ministì-i uero sacrarum canonum ei decretorum
Pontificum sunt summi Pontifices et infra presules atque reliqui
sacerdotes, quorum institutio in ueteri testamento est inchoata, et
in nouo plenius consummaia. §. i. Summi enim Pontifices et
minores sacerdotes a Deo sunt instituti per Moysen'^, qui ex
precepto Domini Aaron in summum pontificem, filios uero eius
unxit in minores sacerdotes. Postea Dauid^^, cum ministeria
domus Domini ampliarci, ianitores et cantores instituit. Porro
Salomon quendam modum exorzizandi inuenit, quo demones
adiurati ex^ obsessis corporibus pellebantur; huic offitio manci-
pati exorcistae uocati sunt, de quibus Dominus in euangelio'^;
„Si ego in Beelzebub eicio demonia, filli nesiri (exorcistae
uidelicet) in quo eiciunt?'-'- Hec omnia in nouo testamento ec¬
clesia imitata habet suos ianitores, quos hostiarios appellamus.
Pro cantoribus lectores simul et cantores instituit. Éxorcislas
autem nomine antiquo et offitio permanente recepit. Pro filiis
uero Aaron omnes infra summum pontificem sacerdotium ad-
ministrantes sunt consecrati. §. 2. Inter eos quedam discretio
semata esi, ut alii appelleniur simpliciter „sacerdotes,^' alii
„archipresbiteri,^^ alvi ,, cor episcopi,'•'• alii „episcoj)i,'-'- alii
„archiepiscopi'-'- seu^ „metropolitae,'-'- alii „primates,'■'■ alii „pa-
triarchae,'-'■ alii „summi Pontifices.'-^ §. 3. Horum discretio a
gentilibus maxime introducta est, qui suos flamines alios simpli¬
citer flamines, alios archi flamines, alios proto flamines appella¬
bant. Simpliciter uero maiorum et minorum sacerdotum discretio
in nouo testamento ah ipso Christo sumpsit exordium, qui XII.
apo.siolos tanquam maiores sacerdotes, ei LXXII. dhcipulos quasi
minores sacerdotes'^ instituit, Petrum uero quasi in summum
sacerdotem elegit, dum ei pre omnibus et prò omnibus claues
regni celorum tribuit, et a se petra Pstri sibi nomen imposuit,
atque prò eius fide se specialiter rogasse, testatus e.^t, et ut ceteros
confirmaret subiunxit'^^ dicens'^: „Ego prò te rogaui, Petre^, ut
non deficiat fides tua, ei tu aliquando conuersus confirma fratres
tuos." Hanc eandem formam apostoli secuti in singulis ciuitati¬
bus episcopos et presbiteros ordinauerunt. Leuitas autein ab
apostolis ordinatos legimus, quorum maximus fuit B. Stephanus'^^:
subdiaconos ei acolithos procedente tempore ecclesia sibi con¬
stituit^^.

De hù etiam'^^^ scribit B. Ysidorus lib. VII. Ethimol. cap. 12.
nomina illorum et nominum causas exponens, ita inquiens:

C. I. Unde nomen ecclesiasticorum graduum sumatur'^^^^.
Cleros 14 et clericos hinc appellatos credimusi5, quia
Mathiasi6 sorte electusi'' est, quem primum per apostolos
legimus ordinatum. KXtìqos enim grece, latine 18 sors uel
hereditas dicitur. Propterea ergo dicti sunt clerici, quia de
sorte sunt Domini, uel quia Dominii9 partem habent. Gene-
rahter autem clerici nuncupantur omnes, qui in ecclesia
Christi deseruiunt, quorum gradus et nomina sunt hec:
Hostiarius, psalmista, lector, exorcista, acolithus, subdia-
conus, diaconus, presbiter, episcopus. §. i. Ordo epis¬
coporum quadripartitus20 est, id est in patriarchis, archie¬
piscopis, metropolitanis atque episcopis. §. 2. Patriarcha
summus Patrum greca lingua interpretatur: quia primum,
id est apostolicum21* retinet22 locum, et ideo, quia summo
 

honore fungitur, tali nomine censetur, sicut Romanus, An¬
tiocenus, Alexandrinus23 e. §. 3. Archiepiscopus greco
uocabulo24<i, quod sit summus episcoporum: tenet enim
uicem apostolicam, et presidet tam metropolitanis quam
ceteris episcopis. §. 4. Metropolitani autem a mensura
ciuitatum25 uocantur; singuhs enim prouinciis preminent,
quorum auctoritati et doctrinae ceteri sacerdotes subiecti
sunt, sine quibus nihil rehquis episcopis26e agere licet;
solhcitudo enim totius prouinciae ipsis 27 commissa est. §. 5.
Omnes autem superius designati ordines uno eodemque
uocabulo episcopi nominantur; sed ideo priuato nomine
quidam utuntur, propter distinctionem potestatum quam
singulariter acceperunt. §. 6. Patriarcha Patrum princeps :
J^()/<yj^28 enim princeps: archiepiscopus29f princeps episco¬
porum, metropoHtanus30g a mensura ciuitatum. §. 7. Epis-
copatus autem uocabulum inde dictum 3ib est, quod ihe, qui
episcopus efficitur32, superintendat33, curam scihcet sub-
ditorum gerens: .SxotcbTv enim grece, latine intendere
dicitur. Episcopi autem34 grece, latine speculatores inter-
pretantur; nam speculator est prepositus in ecclesia dictus,
eo quod speculetur atque perspiciat populorum infra se
positorum mores et uitam. §. 8. Pontifex princeps sacerdo¬
tum est35, quasi uia sequentium. Ipse et summus sacerdos,
ipse et36 pontifex maximus nuncupatur. Ipse enim sacer¬
dotes et Leuitas efficit: ipse omnes ordines ecclesiasticos
disponit: ipse quid unusquisque facere debeat ostendit.
Ante autem pontifices et reges erant 37 i. Nam maiorum 38
hec erat consuetudo, ut rex esset et39k sacerdos et pontifex.
Unde et Romani imperatores pontifices dicebantur. §. 9.
Vates a ui mentis appellatus4ol cuius significatio multiplex
est: nam modo sacerdotem, modo prophetam significat,
modo, poetam. §. io. Antistes sacerdos dictus est ab
eo4i'n, quod antestat: primus enim est in ordine ecclesiae;
ut supra se nullum habeat4^n. Siue latine sacerdos dux43o.
§. II. Sacerdos autem nomen habet compositum ex greco
et latino, quod est44p sacrum dans; sicut enim rex a regendo,
ita sacerdos a sacrificando45 dictus46q est: consecrat enim
et sacrificat. Sacerdotes autem gentiHum flamines diceban¬
tur. Hi in capite habebant pileum, in quo erat breuis uirga,
desuper habens lanae aliquid, quod cum propter estum
ferre non possent47, filum tantum in capite48r religare ce¬
perunt; nam nudis eos penitus capitibus incedere nefas erat.
Unde et49s a filo, quo utebantur, flamines dicti sunt, quasi
filamines. Verum festis diebus filo deposito pileum impone-
bant prò sacerdotii eminentia. §. 12. Presbiter grece,
latine senior interpretatur: non modo prò etate uel decre¬
pita senectute, sed propter 50t honorem et dignitatem, quam
acceperunt, presbiteri nominantur: ideo5iu autem et pres¬
biteri sacerdotes uocantur, quia sacrum dant, sicut epis¬
copi 52 v. qui licet sint sacerdotes53, tamen pontificatus
apicem non habent, quia nec crismate frontem signant, nec
paraclitum spiritum dant, quod solis deberi episcopis, lectio
actuum54 apostolorum demonstrat. Unde** et apud ueteres
idem episcopi et presbiteri fuerunt, quia illud nomen
dignitatis est, et non*** etatis.   §. 13.   Leuitate ex nomine
 

EDITIO   ROMANA.

Dist. XXI. Pars. I. a) Postea vero David b) confirm. sibi iniunxit — e. i. a) ita b) nomina .... sumantur
e) Antioch. et Alexandr. d) graeco dicitur vocabulo e) reliquos ... episcopos f) inde archiep, g) ep,, sicut metropol,
h) ductum i) antea aut. qui reges erant et pontif. erant k) etiam 1) appeh. est m) ab eo: deest n) ecclesiae supra se
nullum habet o) sive latine sacerdos dux: deest p) latino quasi sacrum q) vocatus r) filo tant. capita relig. coep.
s) et: deest t) sed etiam propter u) verba: unde** et apud.....non*** aetatis a Correct. posita sunt ante verba: ideo au¬
tem .... apostolor. demonstrat   v) sicut et episcopi

NOTATIONES    CORRECTORUM,

praesentem vitam finire dignaius est. Ipse decwavit sedem, in qua evnngelistam
discipulum misit, Ipse firmavii sedetn, in qtia septem annis, quamvis discesstirus
sedit.   Atque hoc idem ait Anacletus, e. sacrosancta.   Infra dist. 22.

** Unde et apud;   Restituta haec sunt in locum suum,  quo loco
habentur apud S. Isidorum.

*** Et non aetatis: In originali est; 7(0c aetatis, et ita apud Hierony¬
mum in epist. 83. ad Oceanum; sed ob glossam non est mutatum.
 

Dist, XXL CI. * Apostolicum; Antea legebatur: posi
cum. Restituta est vera lectio non modo ex Isidori et veterum exemplarium
Gratiani fide, sed ex ipsa ab Isidoro aliata ratione, qui Romanum, Antio¬
chenum et Alexandrinum patriarchas propterea vocat, quia apostolicum
locum tenent. Hoc idem B. Gregorius lib. 6. epist. 37. scribens Eulogio
Alexandrino declarat his verbis. Ilaqtie qtium multi stmi apostoli, prò ipso
tatnen principatu sola apostolorum principis sedes in auctoritate convaluit, qtiae
iti tribus locis unius est.   Ipse enim sublimava sedem, iti qua etiam qtiiescere et
 

Dist. XXL Pars. L 1) Exod. e. 28. 1. Parai, e. 25. et 2. e. 23. 2) ABC 3) ab: EG 4) Lue e. XI. v. 19. 5) archiep. seu; deest: D; alii metrop. ; ff
6) et LXXII. disc, quasi min. sac: deesi.-AS 1) ABFQH 8) Lue. e. 22 v. 32. 9) Petto: deest: EG; et postea: deficeret: ib. 10) Act. e. 6. 11) statuit:
AB II can. 1. 12) ABC—cf. Isid. de offic. l. IL e. 1. — Rubati, de instit. cler. l. I. v.2. 13) Codd. coli. o. 14) ex Augustin. in Psalm. 67. ; clerus et clericus hinc
appellatur; orig. 15) esse credimus: EG 16) Act. e. 1. 17) Domini el.; EGH 18) obesi ab wig. 19) dominum: ib. 20) tripertitus: Raban. 21) post
apostolicum: EGH 22) tenet; AB 23) Codd. coli. 0. 24) ABC orig.; interpretatur; Edd. coli. 0. — a graeco vocabulo (omiss. dicitur); EGH 25) civitatis :
EG 26) Codd. coli. o. 27) episcopis: D; ipsis episcopis; GH 28) k^/co»' enim graece, latine princeps; Edd. coli. 0. 29) ABCDEG Ed. BasiL orig. 30) Codd.
coli. 0. 31) ABC; dictum: D Edd. coli. o. ; ductum est: EG 32) superefficitur: orig. 33) ex Attgtistin. de civii. Dei XIX. e. 19. 34) enim: ABF 35) est: deesi:
EG; datur :P 36) et: deest: CDEG 31) Codd. et Edd. coU.o. orig. 38) E Serv. ad Aen. lib.IIl.v. Rex Anius. 39) ABCG: et: deest: D iO) ABEG; oriq. ; appellatur:
ff,- dictus est; Ed. Bas. 41) ABCDEGH Edd. coU. o. orig. 42) ABCEGH; et habeat: orig. 43) Codd. coli. o. Ed. Basii. 44) CEG; qui est:'AP; quia: D;
45) sanctificando ef^josiea sancitificat; o»-«st. 46) APff 47) valebant: AP i8) Codd. et Edd. coU. o, 49) PPC 50) ABCEG orig. 51) Codd. ei Edd. coli. o.
62) APff    63) Ex epist. Innoc. I. ad Decetitittm cap. 3.     64) ib. cap. 8.