1
 

733
 

DECRETI SECUNDA PARS CAUSA XIV. QUEST. IL III.
 

734
 

possidere, aliud est communium procuratorem esse. Canonici
non possident sua, quia res Deo oblatue^^^ non snnt alicuius.
Utuntur enim rebus ecclesiae, non ni suis, sed tamquam ad di¬
spensandum sibi creditis. Unde Prosper in lib. de uitu con-
templuiiuu: „Sacerdos^^, cui dispensationis cura conmissa est,
etc." require in causa eius, a quo prò ingressu monasterii pecunia
exigebuinr. Sicut ergo isti non sua possident, ita nec sna^'' re-
petuni, sed res ecclesiae, quarum procurationem gerunt. Similiter
quod in iudicio prohibentur contendere sic^^ intelligendum est,
uidelicet, ut non sibi steni coram iudice, sed aliis. Aliis autem
coram iudice astiiisse, et prò eis iudicem interpellasse nonnnllos
sunciorum legimus. Hi auiem non sibi stani, sed pauperibus,
quorum necessitatibus profuiuru repetuni, ei itu non prohibentur
sture eorum indice. §. 2. Illud uero euungelii: „Si quis ab¬
stulerit tibi tunicam, etc." non precipientis est, sed exhoriantis.
Unde Augustinus ait [lib. XIX. contra Faustum, e 25,]*:

C IL    Peccai, qui ultra debitum exigit, non qui sibi
debita reposcii^^.
Quod debetur, etsi benigne 20 remitlitur 21 a, non tamen
inique repetitur.  Peccat22 autem 23 qui exigit ultra debitum,
ideoque lex modum figens24 penam tahonis instituit.    Sed
tu2ó eo longe es a peccato iniusti exactoris, quo omnino non
\J exigis debitum, ideoque bonus magister26 ait: „Qui te per¬
cutit in maxillam27b^ probe ei et alteram," presertim ne
cogamur et ipsi reddere debitum ab eo, qui nullum habet
debitum.

[Gratian.]   Sic et cetera accipies28a.

[C IIL] 29 a
Idem de sermone domini in monie 30 b*,
Quisquis preceptis 31 non obtemperat, reus est et debitor
penae.   Et paulo post: §. i. Precepto Domini 32 non obedire
peccatum est; et33e Consilio si uti nolueris34, minus boni
adipisceris3ód.  Jtem Gregorius in epistola ud louiniannm^^^ :
./'   §. 2. Quod precipitur inperatur37;  quod inperatur necesse
est fieri; si non fiat, penam habet.    §. 3.38f Ubi consilium
datur, offerentis arbitrium est; ubi preceptum, necessitas39g
semientis **.
 

QUESTIO   IL

GRATIANUS.

De eo autem, quod queritur, an de suis fratribus testes pos¬
sint producere, multis auctoritatibus uidetur esse prohibitum.
Leges enim iam sacrorum cunonum quam secularium principum
prohibent aduersus alium^^ testem'^ de sua domo produci. Con¬
tru se enim quisque testari potest, prò se nero minime. Quia ergo
isti producuntur, ut prò se ipsis testimonium ferant, {non enim
suae utilitatis ecclesiae se penitus inmunes arbitrantur futuros,)
patet, quod eorum uox in talibus non esi audiendu.  Sed distinctio 3
 

hec et testium examinatio in criminalibus causis seruanda esi; in
cinilibus auiem non usquequaque. In criminali enim^ cansu non
licei testem de domo propriu produci, in ciuili auiem prelatis ec¬
clesiae licet.

Unde Pascalis II. Guidoni, Archiepiscopo Viennensi,
apostolicae sedis Legato scribit, dicens^:

C I. Clerici prò sua ecclesiu testimonium ferre possunt.
Super prudentia6 tua plurimum admiramur, quod in ne¬
gocio B. Stephani clericorum ipsorum acceptare nolueris
testimonium. Diuersae sunt namque species causarum, nec
in omnibus causis crimina agitantur. In criminibus 7 siqui¬
dem accusatorum et testium illa districtio 8 obseruanda est,
que in canonibus continetur, ne qui ad probationem dome¬
stici assumantur. Ceterum in possessionum uel huiusmodi
negociis hi potissimum assumendi sunt, qui eadem negocia
tractauerunt, de quorum auditu et uisu hesitatio esse non
debeat. Si ergo idem 9 a clerici idonei sunt ad assertionem
causae Ulius, nullatenus remoueantur 10, sed, sicui aliis lit¬
teris deliberatum est, inter S. lohannis et S. Stephani cano¬
nicos Iis illa plenius decidatur.

Gratian. Potest eiium intelligi uliier. Domesiici^^ ad pro¬
baiionem non admiituntur^'^, ni prò his uidelicet, quorum suni
domestici, testimonium ferant. Hii autem (sicut su^ru de actori¬
bus dictum est) non prò domesticis, sed prò ecclesia, que mater est
omnium pauperum, testimonium dicant i3. In conficiendis auiem
instrumentis secularium negociorum presbiteri non uocentur ad
testimonium, sed, si casu contr acini eos interfuisse ucciderit'^^^,
iubente episcopo testimonium dicunt.

Unde in Sinodo^^ habita Romae ub Eugenio Pupa [IL]
statutum est [cap. 13.] ^6:

C IL In conficiendis instrumentis sacerdotes ad testimonium
non uocentur.
Quamquam sacerdotum testimonium credibile l'^'a ha¬
beatur, tamen in ipsis i8b* secularibus negociis prò conficien¬
dis i9 e instrumentis ad testimonium 20 d non rogentur, quia
eos talibus rebus interesse non conuenit. Si autem21 e
euentu** aliquo causae interfuerint, et aliquid uiderint uel22
audierint, ubi nullae idoneae secularium 23 personae inue¬
niantur, ne ueritas occultetur, et maius ut bonus estimetur,
in prouidentia proprii 24 sit episcopi, ut aut coram se et con¬
petentibus iudicibus, aut aliter ueritatem honorifice testifi¬
centur 2óf.
 

QUESTIO   III.

GRATIANUS.

Quod antem preter summam emolumenia sectari^ sit usuras
exigere, auctoritate Augustini probatur, quiin Psalmo XXXVI.
[ad. uers. „Tota die"] scribit dicens^^:
 

EDITIO   ROMANA.

Causa XIV. Quest. I. e i. a) ablatae ^ e 2. a) dimittitur b) unam maxillam e) accipias — e 3. a) C III.
De eodem b) Item in Iib. de sancta virginitate* e 14. et 15. e) et: deesi d) adip., non mali aliquid perpetrabis e) Item
Hieronymus lib. I. contra lovinianum f) Et infra: §. 3. g) nec. est — Quest. IL a) aliquem — e i. a) iidem b) con¬
tigerit •— e. 2. a) credibilius b) tamen ipsi in e) testimonio* aut conficiend. d) ad test.: deest e) in talibus rebus esse
f) attoUant — Quest. III.    ci.   a) Psalmum

NOTATIONES    CORRECTORUM.
 

Causa XIV. Quest. I. C. IL * In aliquot vetustis exemplaribus
capitulum hoc coniunctum est superiori, et confectum est ex verbis B. Au¬
gustini, lib. 19. contra Faustum e. 26., hinc inde acceptis, et interdum etiam
immutatis.    Quare praestat integrum illud caput perlegere.

C. IH. * Virginitate; Restituta est citatio ex Polycarpo. Antea
citabatur; ex sermotie Domini in monte. Sic etiam §. Quod praecipitur, resti¬
tutus est B. Hieronymo.

** Servientis:  Sequebantur [in Edd. coll. o. pr. Bas.] haec verba:
 

ttt obediat, vel imperaniis, ui ei obediaiur, quae sunt expuncta auctoritate
codicum vetustorum et originalis.

Quest. IL C. IL * Pro testimonio: Sic est emendatum ex con¬
ciliis Eugenii H. et Leonis IV. et Polycarpo. Antea enim legebatur: ^ro
conficiendis instrumentis ad testimonium noti rogentur.

** Si autem; In conciliis ipsis et Polycarpo legitur: Si enim eveniae
[eutite: orig.] causae aliquid viderint.
 

Causa XIV.    Quest. I.   can. L     15) ABCEG; datae: ff          16) cf. e 9. Qu. 2. C. l.          17) sua; deesi: AH         18) sibi; CDF; subintellig.: ff   ||

can. 2. 19) debitum poscit; ffffff 20) bene: A; digne; ff 21) Codd. et Edd. coli e 22) peccant. . . exigunt; CDF 23) enim; orig. 24) fingens; Edd.
Yen. I. Lugtld. IL IH. 25) tutior longe est. . . exigit; orig. 26) Mattìi. e 5. v. 39. 27) Codd. coll. 0. 28) Codd. coll. e ; haec verba ap. Augustinum non exstant;
sed in Codd. coll. 0. signum, quo Gratiatti dieta distingui solent, haud invenitur. || can. 3. 29) Codd. coll. 0. pr. B (e 3. deest) 30) ib. pr. A (item) ; — in lib. de
sanct virginit e 14. ei 15. Ed. Migne no. 14. ; ap. Gratianum non ipsa suni Augustini verba ; — Polyc. I, 24, (26,) 2. 1. 31) praecepto ; Polyc. 32) Dom. : deest: ib.
33) Codd. coll. 0. 34) volueris ; CD 35) Codd. coll. 0. 36) Codd. et Edd. coll. 0. ; imo ex lib. l. Hieronym. cotiira lovinian. 37) et inperat. ; ffff 38) Codd. coll. 0. ;
et inferius ; §. 1. : Polqc.   39) Codd. coli e Polyc. ' 40) cooperantis ; ff ; serv. vel oooperantis ; ffd. ffas. ; serv. vel temperantis ; ff

Causa XIV. Quest.II. 1) ABffffffff; extraneum : ffff fforr. 2) testes: ABff 3) districtio: BBffff fforr. 4) autem; Aff i| can. 1. 5) Legiiur haec ep.
(data Troiae VI. cai Sept Ind. VIIL) inter acta Conc. Trenorciensis ìiab. ao. 1115. ap. Mansi XXI, 142. — Jaffé ante no. 4781. —        6) prudentiam tuam: ffff

7) criminalibus; EGH Corr. 8) distinctio: ABCF Edd. coll. 0. 9) Codd. coll. 0. 10) repellantur: orig. 11) add.: autem; ffffff 12) admittuntur; ib.
13) dicunt: Bff; deesi; ff 14) Codd. coll. o.pr. ff (accedit) ]| can. 2. 15) Quod potest intelligi ex syn.: ffffff 16) hab. ao. 826. in Moti. Germ. LL. II, 2, 16.
— d'a/e owie wo. 1946. — 11) Codd. ei Edd. coll. 0. 18) ib. 19) ib. 20) ib. 21) ib. 22) et: A orig. 23) saeculariae ; on^r. 24) propria; on^. 25) Codd. et
Edd. coll. 0. Corr. ; attollat ; orig.

Causa XIV.    Quest. IH.   1) emolumentum:   ffff;   sectaris;   ffff |(   can. 1.         2) Codd. coll. 0. — ad vers. 26. — sermo 3. wo. 6. Ed. Maur. — Ivo

Decr. XHI, 17. ; CoU. tr. P. IH, 24, (25,) 3. ; Caes. VHI, 72. ; — Peir. Lomb. Sent l HI. ffisi. 37.
 

I