Corpus iuris canonici. (v. 1)

(Graz :  Akademische Druck- u. Verlagsanstalt,  1959.)

Tools


 

Jump to page:

Table of Contents

  Page 1093-1094  



1093
 

DECRETI SECUNDA PARS CAUSA XXIX. QUEST. IL e. 2-7.
 

1094
 

animabus eorum rationem reddituri 19 sunt. Quapropter
omnes, cuiuscumque condicionis sint, unam legem quan¬
tum ad Dominum 11^ habere non dubitamus ^2. Sii3 autem
omnes** unam legem habent, ergo sicut ingenuus dimitti
non potest, sic neci4 seruus semel coniugio copulatus ulte¬
rius dimitti poterit.

C. IL    Ancillam in matrimonio susceptum uiro dimittere

non licei.

Item Zuchurius Papu^K

Si quis liber ancillam in matrimonium I6 acceperit, non

habet hcendam dimittere i*" eami8 sii9 consensu amborum

coniuncti sunt20, excepta* causa fornicadonis; sed una lex

deinceps erit per omnia et2i uiro et feminae.

C. III.    Inter puironum et liber tam constai esse coniugium^^^
legitimum.
Item lulius Papa"^^.
Si quis ancillam2* suam hbertate25 donauerit, et in ma¬
trimonio 26 b sibi 27 sociauerit, dubitabatur2Sc apud quosdam,
utrum29 huiusmodi nuptiae legitimae esse  uideantur, an
non. Nos itaque, uetustam ambiguitatem decidentes, talia3o
conubia legitima esse censemus 3i.  Si enim ex affectu fiunt32
ornnes nuptiae, nichU33d inpium et3'i legibus contrarium in
tali copulatione fieri 35 potest, quare predictas nuptias in-
hibendas existimauerimus36e?

IL Pars. Gratian. His ita resptmdetur: Non negatur,
ingenuam posse nubere seruo, sed dicitur, quod si nescitur esse
seruilis condicionis, libere potest dimitti, cum seruitus eius fuerii
deprehensa. Illud uutem Apostoli et lulii Papue intelligendum
esi de his, quorum condicio utrique nota est. Huius autem con¬
dicio mulieri incognita erat; non ergo premissis uncioritutibus
cogitur munere cum eo37f, sed liberum illi esse ostenditur uel
munere, uel discedere.

Unde in Concilio apud Vermeriam, cui interfuit Rex
Pipinus, siutuinm est e. 6.38*

C. IV.    De eo, qui ancillam ducit^^^ in uxorem, qnam
putui-^^^ liberum esse.

Si quis ingenuus homo ancillam uxorem alterius ac-
ceperit4i, et;42 existimat43, quod ingenua sit, si ipsa femina
fuerit postea in seruitute detecta44**, si eam a seruitute
redimere potest45, faciat; sì^^ non47 potest, si^8 uoluerit,
aham49 accipiat. Si50 autem ancillam 5i eam scierat et
coUaudauerat, post ut52e*** legitimam53'i habeat. Similiter
et mulier ingenua de 54 seruo alterius facere debet55.
 

C. V.    Non licet mulieri dimittere quem sciens seruum°^
accepit in uirum.
Item ex eodem, e. 8.57
Si femina58 ingenua acceperit59 seruum, sciens60, quod6i
seruus esset, habeat62 eum., quia63 omnes unum patrem ha¬
bemus in celis*.    Una^4 igx erit65 uiro et feminae.

C. VI.    Seruitutis occasione dimitti tion ualet (ine post con¬
trouersiam status se in libertatem assenerauerii'^^^.

Iiem Gregorius [lib. VL epist. i. ad Fortunatum
Episcopum] 67.

Cuius 68 rei causa cum matre sua huc conpulsa anno
preterito presentium uenerit 69 latrix, fraternitas tua cautius
nouit, quia79 scilicet maritus suus clericus uester ob hoc,
quod de seruili fuerat condicione pulsata, a suo noscitur7ib
remouisse consortio, uosque hic positos asserunt promisisse,
ut, si probare se liberam adiuuante Domino ualuisset, suo
eam uos coniugio 72 reformaretis. Fraternitas igitur73 uestra
cognoscat, quod reuelante Deo libertatis auctore, approbata
sit libera, nullaque in ea macula est 74 seruilis inuenta. His
ergo cognitis, sine mora ahqua75 suo 76e eam uolumus marito
restituì, nec ulterius idem uir eius argumenta sibi occasionis
exquirat, quibus eam possit abicere. Nam si a uobis (quod
non credimus) minime fuerit adinpletum, eamque recipere
forte77 distulerit, nos'^8 iHud cognoscatis cum districta uin¬
dicta corrigere 79 d,

Gratian. Cum dicitur^^: „ sciens illum seruum," dutur
intelligi, qiwd si nescierit^^^, illum seruum esse, non cogitur cum
eo munere. Quia hec ergo et personae et condicionis dolum passa
est, non cogitur adherere ei, cuius fraude decepta est; si uero
Uberum^'^ acceperit, et ille, ui causam presici dissidii^^, se ulicuius
seruum fecerit, nec84 f uxorem dimittere, nec illu ob uinculum
coniugii in seruitutem redigi poterit.

Unde in Triburiensi Condlio^^:

C. VII.    Occasione condicionis dolose mutuine uir non
discedui ab eu, quum tempore libertatis accepii^^^.

Perlatum est ad sanctam sinodum, quod quidam in¬
genuus ingenuam acceperit87b uxorem, et post filiorum
procreationem occasione diuortii cuiusdam seruum se fece-
rit88c, utrum necessario mulierem tenere debeat, et si
tenuerit, utrum illa quoque 89 secundum secularem legem
seruituti subici90 debeat, quesitum est*. Iudicatum est,
uxorem minime debere dimitti, non tamen ob Christi legem
mulierem in seruitutem redigi, dum ille non ex consensu
 

EDITIO   ROMANA.

Causa XXIX. Quest. IL e. i. b) Deum — e. 3. a) ei b) matrimonium e) dubitatur
mus f) ilio — e. 4. a) duxit b) putabat e) prout* d) legit. quam — e. 6. a) asseruerit
per vos   d) correcturos   e) nesciret   f) nec ille — e. 7.   a) acceperit   b) accepit   e) fecit

NOTATIONES    CORRECTORUM.
 

d) et nihil     e) existime-
b) noscitur eam    e) suo
 

** Si autem omnes; Haec usque ad finem habentur quidem in
Panormia, sed non apud Burchardum et Ivonem, videnturque ipsius col¬
lectoris.

CU. * Excepta; Hinc usque ad finem non sunt in Capitularibus,
neque apud Ivonem, qui illa citat. Magister vero sententiarum habet : nisi
ob fornicationem.

C. IV. * Scriptum est nomine totius universitatis Lovaniensis ad
S. D. N. Gregorium XIIL, exstare in bibliotheca B. Trudonis librum manu¬
scriptum sub hoc titulo; Excerpta decretorum,in quo inter alia capitula istius
concini apud Vermeriam habentur hoc et sequens caput.

** Detecta; Apud Magistrum  legitur:   in servitutem deiecia;   apud
 

Burchardum vero ; inservita, quod verbum hac eadem notione habetur 1. 3.
Capitularium e. 28.

*** Prout: In aliquot vetustis codicibus est; post ui, itemque; posiea
ui [EG Ed. Bas.], quemadmodum et apud Burchardum et Ivonem.

C. V. * Quìa omnes unum patrem habemus in coelis:
Verba haec non sunt in Capitularibus, neque apud Ivonem p. 8. e. 52., ubi
ipsa citat capitularia. Sunt tamen apud eundem e. 165., ubi refert ex conc.
apud Vermeriam, quemadmodum nunc Gratianus.

C. VII. * Quaesitum est; Hae duae voces absunt a cetei-is col-
lectoribus [Reg. Burch. Ivo Decr. Pan.] praeter Magistrum. Lex vero sae¬
cularis, cuius hic mentio fit, est inter leges Longobardorum, ut in glossa
dicitur.
 

Causa XXIX.    Quest. IL    can. 1.      10) daturi: Ivo Decr. Pati.             11) Codd. coll. o. Ed. Bas.; — add.: pertinet;  Edd. coll. o. pr. Bas. Burch.

Ivo Pan. 12) finis canonis: Burch. Ivo Decr. 13) Si . . hab. : deest: ho Pan. 14) non: ffffff || can. 2. 15) legiiur in §. 290. Poenit. Theodori ed. Hildenbrand.
etiti excerpiionibus quae dicuniur Egberii e 124. — Ivo Decr. VIII, 53.; Coll ir. ff. IH, 15, (16,) 40.; Caes. X, 32.; Lomb. IV, 36. — Bew. Lev. Il, 95. 16) matri¬
monio: AB; matrimonio accipere: orig. 17) dimittendi: ABG 18) eam; deest: orig. 19) si ante cum; orig.; si prius: Ben. Lev. Ivo Coll. tr. P. 20) sint;
Ivo Decr.; finis canonis: orig. Ben. Lev. ho Coll. tr. P. 21) et; deesi; Bffff|| can. 3. 22) ABCD 23) imo l 26. Cod. Iust de nupt. (5, i.) —Burch. IX, 18. (can.
contin.); ho Decr. Vili, 156. (caw. cont); Ivo Pan. VI, 37.; Poltjc. VI, 4, 8. (can. cont.) 24) alumnam; orig. 25) in libertatem; EOH Edd. coll. o. pr. Bas.
(libertati); Edd. Lugdd. II. III. 26) AB Corr. Burch. ho Decr. Pan. Polgc. 27) sibi: deest: ACD 28) AEGH Burch. ho Decr. Polgc; dubitabatur apud
antiquos: orig. 29) utrumne; orig. 30) non esse vetitum matrimonium; ib. 31) censuimus; Corr. Burch. Polyc. 32) fuerint: BDG; introducuntur; orig.
33) Codd. coll. 0. 34) neque ; orig. 35) spectamus : (pot. ; deesi) : ib. 36) Codd. et Edd. coll. e pr. Bas. (existimavimus) ; Lugdd. IL IH. ; — Con: orig. Collatt.
citt 0. 37) Codd. coll. o. i|can. 4. 38) e. 6. Capit Vermer. ao. 753. in Mon. Oerm. LL. 1,22. —Reg. Il, 118. Burcìi. IX, 26. ho Becr. Vili, 164. Ivo Paw. VL41. 111.
Lomb. IV, 36. 39) Codd coll. e pr. C 40) ABCD 41) uxorem duxerit; ho Pan. il. 42) prò ingenua (ex. ... sit: deesi): orig. 43) aestimat: ho Decr.
ffaw. 41. 111. 44) inservita: orjif. ffe^. B?trc/!. 4.5) possit : B«(rc/(. 46) et si; «6. 47) redimi non; or«5'. 48) si ita; zi. 49) liceat ei al. accipere : ?'6.
50) si . . . hab.; deesi; oriq. Reg. 51)'servam; Burch. ho Decr. Pati. 41.; tamen esse; ho Pan. 111. 62) ABCDH Burch. Ivo Decr. Pan.; postea ut: Ed. Bas.
53) ACD Burch. Ivo Decr. Pati. 41. 54) si servum accipiat prò ingenuo (ali. . . . deb. : deest): orig. 55) potest: Reg. || can. 6. 56) serv. esse si acceperit:
ffffff 57) e. 6. Capit Compendiens. ao. 757. in Mon. Germ. LL. I, 28. — Beg. Appdx. IH, 46.; Burch. IX, 27.; ho Decr. Vili, 52. 165.; ho Pan. VI, 42.; Lomb.
lY^'ie.-Ben. Lev. 1,20. 58) mulier: Burcìi.Ivo Decr.52. 59) accepit; orig.; accipit: Beg.Burcìi. 60) et sciebat tunc: orig. 61) quia; Burch. Ivo Decr. 165.
62) habeat interim quo sivit: orig. 63) quia . . . coel.: deesi; orig. Beg. 64) una enim; B; una autem; ho Decr. 52. 65) est de viris et foeminis; orig.;
et viro: Be^. Ivo Decr. 165. 52. Ivo Pan. || can. 6. 66) ABDH; asseverat: C 67) Ep. 1. scr. ao. 596. lib. VII. Ed. Maur. — Jafféno. 1079. 68) huius: ABCQH
69) venerat: BDEH Ed. Bas. 10) quam quia (scil.: deest): orig. 11) B orig. 12) coniugi reiormare: orig. l'3) igit.: deest: ib. li) est: deest: A orig.
76) aliq. cognoscat quod revelante deo libertatis auctore approbatam: CD 76) Codd. et Edd. coll e 11) forte: deesi; BC 78) vos; Edd. Bas. Lugdd. 11. IH.
79) Codd. ei Edd. coll. e 80) cf. supra e 5. 81) Codd. coll e 82) liberam; ffff 83) discidii: BCO; desidii: ff 84) Codd. coll. e || can. 7. 85) wow exstatin
Tribur. impresso. — Beq. Il, 204. Burcìi. IX, 76, (16 ) Ivo Decr. Vili, 212. ; Ivo Pan. VI, 99. ; Coll ir. P. IH, 15, (16,) 75. ; Lomb. IV, 36. 86) Codd. coll o. 87) ff
Beg. Burch. ho Decr. Pan.   88) Codd. coll. o. Ed.' Bas. Beg. Ivo Decr. Pan.; fecisset; Burch.   89) quoque; deest: Burch.   90) subdi: EH Ed. Bas.; subigi: ff

69*
  Page 1093-1094