'273
 

DECRETAL. GREGOR. IX. LIB. IL TIT. X. DE ORDINE COGNITIONUM. e. 1—3.
 

populo duxerint solenniter venerandas, quibus utique solen¬
nibus ferìis, nìsi necessitas urgeat vel pietas suadeat, usque
adeo convenit ab huiusraodi abstinere, ut, consentientibus
eliam partibus, nec processus habitus teneat, nec sententìa,
quara contingit diebus huiusraodi proraulgari, hcet diebus
ferialis, qui gratia vinderaiarum vel raessium ob necessitates
hominum indulgentur, procedi valeat, sì de partium proces¬
serit voluntate.
 

TITULUS  X.

DE   ORDINE   COGNITIONUM.

CAP. I.'

Centra mulierem vlndicantem aliquem In maritum admittitur eiceptio

co n san gu in Itali a,  quae  prius  discutienda eat, quam auper matrimonio

pronuncletur, et sufficit super ipso principali pronunciare.   H. d,

Clemens III. Alatrino^ Episcopo.
Ìntelleximus ex literis tuìs 3, quod, quum quaedam
mulìer pelerei quendam in virura, testes ad suae intentionis
assertionem ìnduxit^, per quos pars viri futurum sìbi prae¬
iudicium metuens, exceptionem cons angui ni tatis obiecit,
ex qua inlendit pelilionera muheris prorsus ehdi. ^Quia
vero nos consulere voluìslì, an prìus sii de impedimento con¬
sanguiniiaiis agendum, quam super causa matrimonìi sententìa
proferatur, Inquisitioni tuae tahter^* duxiraus responden¬
dum i", quod, quum exceptione probata quaestio principahs
periraatur, ante est cognoscendum de ipsa, quam ad dif-
nnitionis articulum procedatur. Quo faclo virura ab ìm¬
petitione mulìeris, prout exposcit' ratio iuris, absolvas.

CAP. II.i

Si reus centra actorom spoiiatorem spoliationem opponlt, aut excipiendo,

el tunc prius auditur, et ea probata respondere non cogitur, eed per boc

non restltultur; aut agendo, et tunc simul ulraque quaestio tcrminntur, el

ca probata reatiluetur.

Innocentius 111, Episcopo Narraarinensi^'.

Quura dilectus fiìius abbas de Ferentino s* ad nosiram
praeseniiam accessisset, conquerens de nobìlibus viris 0. et A.
fratre ipsìus el filìis R. ^ dominis de Artone ^, pariilnis in nostro
praesentia constilulis, diledum filium nosirum Z."* tìt. S. Mariae
trans Tiberìm et C' Hi. S. Pudentìanae^ presbyteros cardinales
depulammus auditores, in quorum praeseniìa suam abbas de-
posuerit" quaestionem, quod praefaii nobiles, mdla requì.diione
praemissa, manu armata et*" cum exercìtu ad castrum'^
raonasterii Fereniìllì ei Gab. venientes, ìn praedis animalìum,
segeiiim combustìonibus, caplìonibus hominum, homiddiìs per-
pelralls et damnìs aliis usque ad D. libros Lucenses praeter
siragem hominum el iniurias inogatas, damnificare dictum
coenobium praesumpserunt, de quìbus et aliìs pariier, quae
vellet proponere conira ipsos, iustitiam sìbi fieri posiulabat.
Ei i'' citra litis con te stali onera sub forraa exceptionis fuìt ex
adverso responsura, quod, quum abbas ipse nobìlibus viris 0.
et R. '^ promìserat praestito iuramenlo, quod eos conira omnes
homines, exceptìs^* Romano Poniifice, imperolore^^ oc legoiìs
ipsorum od reiinendum quod lune habebant'^ in castris, villis et
bonis aliis, et recuperandum sine fraude oc"' malo ìngenio, d
eorum aliquid amìllerent, adiuvarei, per ipsìus dolura et vìolen-
tiara castrura Sìrati'S*  amiserant fraudulenler^",  quod et

Eirogenitores eorura tenuerant, et ipsi possederant in quiete,
Super quo ab ipsìs saepe admonìlus illud eìs resiiluere denegavii.
Quinpoiìusvillastres,QuadraginiascilÌcel,CasaleeiCarpìum,quas
prò se et parte sua dìdus abbas sub securìtate receperat, foedere
violato ìn animalibus, spoliis el supelleclilibus alHs ipse cum suìs
fueral depraedalus, conìugatis tractatìs lurpiter, mulìerìbus etiam
acriler verberaiis; etìam sacerdotem Hgalìs a tergo manibus ante
se duci fedi affiicium verberìbus el vesiìbus penìtus spoliatum.
Homines quoque vìllarum reciudi fedi ìn carcerem, ubi unum ex
 

274

ipsis contigit exsptrare. Castro eliam, in quo dicii nobiles habila-
banl, ìgnem abbas de nocte fedi apponi, per quem ìn praemìssii
damnìs et alìis multis usque centum morcas se spolìatos dibebant,]
sibilo petentes prius restituì, quara pedlìonibus ipsius
responderent, praesertira quura testes haberent praesentes,
per quos inlentionera suara in continenti probare volebant,
ei quod resiiiulio anie causae ingressum deberel fieri spolialìs
utriusque iuris auclorìiatibus estendere conabanlur. Verum ex
parte abbatis fuìt taliter replicalura, quod libello suo secun¬
dum regulam iuris, qua dicitur-i, ui qui prìor appellai prior
agat, debebat primìtus responderì, ab^^ eo restitutio peli non
poterat, qui non fuerat spolialor, praesertim quum dìctum
caslrura" ad ìus et proprietatera sui raonasterii pertineret,
quod etiam pars adversa nullatenus denegabal, Unde et^*
verus dominus, ad quera ab alio res sua possessa revertitur
etìam post tempora longìora, retendonis debebat commo¬
dum obtinere, et iudicium reslitulorium contra spoiiatorem
tantura corapetere dignoscìtur^s. -j-ft-o damnis quoque Ulalìs
resiiiulio postulari non poterai, sed ad ea^ debebai aciio compe¬
iens tnlentarì; alioquin, quum el pars abbatis damna gravissima
sìbì quereretur ìllata, prius restituendo fuerant, si prò huiusmodi
esset reslituiìo fadenda secundum tenorem regulxte memoraiae.
Capitula quoque de resiìiulìone fadenda loquentia locum habere
in crimìnalibus asserebani, ei quando quìs ah adversarìo spolìa-
iur, et super re ipsa, qua spolìaius fuerat, eonvenilur. Ceterum
ex porle abbatis regulam iniroduciam adversa pars in mutuis
petitionibus locum habere dicebat, quum causae dcìsdm Iradatae
una postea senleniia termìnaniur. Quumque vero pars alìqua
per^ resiituiionem vel alio modo aliquid dbi deberi proponit, et
altera in modum exceptionis se asserii spoliatam, nec ante resti¬
tulionem suam ullaienus responsuram, de ìncidenil asserebat
aniea cognoscendum. Nos antera^ distìnguendum esse cre¬
dimus, utrura spoliationis quaestio ab eisdem nobìlibus sit
obiecta in modum actìonis ad reslitulionera pelendara, an
in forraa exceptionis ad Ìntentionem adversarii repellendam;
quura, ea in modum actìonis proposita, inteUigantur mutuae
petitiones sese tanquam diversae''^ rainime contingenles, ac
per hoc iuxla regulara iuris praemissam, qua*" dicitur: „quì
prior appellai prior agat," quae prius essei proposila pnus
foret tractanda, quanquara ìn idera iudicìura arabae de-
duclae vicissiraque tractalae sìmu! essent eadem sentenlia
terminandae. Sed quoniara quaestio illa fuìt ab eisdem
nobìlibus tantum in modura exceptionis obiecta, de communi
fratrum nostrorum Consilio interloquendo pronunciavi mus, ut
probationes eorura super ipsa exceptione priraitus audiren-
tur, et ea probaia legitirae abbati non cogerentur respondere
super petitionibus raeraoratis, donec reslituerentur ab ipso,
quum spoliatori spoliatus ante restitutionem non cogatur
ullatenus respondere. §. i. Verura^' spolialione in modum
exceptionis tanium probata non est per^^ hoc restitutio
facienda, quemadmodum, sì^ in modura exceptionis ah¬
quod crimen testi obiicitur, ut sìc a testìraonio repellatur,
etsi [sìc] criraen contra eura civilìter probatura fuerit, non
ideo sìbi poena infligitur ordinaria, sed eìus duntaxat lesli¬
monio non creditur, quod ea ratione contingit, quoniara in
ipsum accusatio 34 non procedit. Tesles etìara, quorum
testimoniura reprobatur, inter^s infaraes quasi ex falso testì¬
raonio non habentur, [Quum autem eie. Dat. Amelìac IIL
Non. Oct. 1198.]

CAP. m.i

Petenti bereditatera obatat exceptio nativiiatis, quae prius debet coram

ecclesiastico indico terminarì.   Hoc dicit aecundum gloaaam, intelligendo,

quod bic erat prius coram iudice saeculari pelila heredltas, el exceptum

fuit de Illegltlmltate.

Honorius III. Ludovico^ Regi Francorum.

Tuara non crediraus latere prudentiam, causam natalium
cai-issimae in Christo filìae noslrae illusiris reginae Cypri ad
examen nostrum, utpote quae ad forura ecclesìasticura
pertinet, iam dudum esse delatara.   f (Inde clarae memoriae
 

TU. X. Cap. I. l)RestitHtum»xComp.Lc.un.h.l.(3,5-) a)AlalerIno;
F; Alotrino; itaid*i; Alleno: Ac; ^ 113^—91. ~ Jaffé no. 10193. 3) ei .. .
tuis: male omisit Richt.         4) adduxii: Ab          5) tal.; deesi; FOIMSAaekl

li) reapoDdemus(dni.: diesi): GHK  T)poacit: Aacl.

Cap. U. 1) Restiinlum ex Reg. Bai. 1,377.; Cimp,Ul, c.nn.h. f. (2, 4.)
2)/e7,; Nornlonet: HIKbaReg.; in ceti. Codd. nome» eorrupl. est. — PoUhast
tiD. 3S4. 3) lig.: Porentillo: FHILaMSReg. 4) N.: Cac 6) Arone: FILb;
Areno: G; Aron.: Cag; Arrone; NCc; Anagnia: C6,- Arlen,: Cft; Arton.:
Reg. 0) O.; (Mie ì) I.: Cae 8) Prudentianae: Calie 9) propoauit: Cb Reg.;
depoauit: Cacgh 10) ol: deesf; Cac 11) castra; CReg. 13) Sed: Cag; Cui;
Cbh Reg. 13) h: Cac 14) excepto : Cic 16) et Imp.: i'&. 18) ndd.; et
poisldebant: ib. 17) et; ib. 13) leg.; Sacrali: Reg.; Sacratum: C6; in aliìs
Codd. nom. con-upl. est.          19)fr.: male omisit Richi.         20)etsibi; Ccgh;

Corpus iur, cau.   Ed. Fiiedberg.   T. II.
 

______; Cg; cast. Sacrali: Reg.          24)ut;  inJff» Reg.: deest: FGHICac

25) dienoacatur: FOHlKLMXCacgh Reg.; cognoacatur: Cb 20) oadem: Cb;
eara : Cc 27) petat; Cbc; poat; male Richi. 2S) Quum aulem oa, quao
praemisìmus, et alia quaedam praedicti cardinales nobia et fratribus noslris
fideliter retuiisaent, noa dietlnguend, esso credentee : C Reg. 29) divorane
petitiones ae (sese: Q rainime contingentos:  CReg.          30) qua ... agall

add.aRaìpit. SI) Spol, Iamen; CReg. 32) propter; LMCabc 33) quum:
CReg.   34)aelIo: C5   35) Int.: deesi; CA.

Cap, III. 1) BesfiftiiiiHi ex orig. ap. Bai. Innoc. III. Epp. App. Ili, 845.
Comp.V. e. 1. h. t.(2,b.) S)Lodo[co frane. Regi Illustri: Kad-Polthast
no. 7099.

18