VEERTIENDE HOOFDSTUK.
 

DE  EILANDEN  ROMANO,   DAMA,   TEUN,   NILA  OF  LINA  EN  SERUA.
 

Ligging. Aantal eilanden. Formatie. Bergen. Ankerplaätsen. Voetpaden. Vruclitbaarheid
van den bodem. Klimaat. Bevolking. Traditie. Geschiedenis. Bestuur. Straffen. Standen.
Slavernfl. Physische, intellectueele en moreele eigenschappen. Grondeigendom. Landbouw.
Veeteelt. Cultus. Tooverij. Ohderwjjs. Huwelijk. Zwangerschap. Partus. Ziekte. Overlyden.
Begrafenis. Erfenis. Handel.
 

De Romangarchipel, bestaande uit de eilanden Romang, door de Europeanen ookwel
Roma genoemd, voorts Nuhiata, Nuslao of Nuhulao, Nuhukita, Wawitelan, Djohaa, Ma-
hupora en Nusmetan, Iigt tusschen 127° 10' en 127° 40'oosterlengte van Greenwich en
tusschen 7° 25' en 7° 50' zuiderbreedte. Het eiland Romang is van vulkanische vor¬
ming. De thans nog werkende krater, eene hoogte hebbende van ongeveer vierhon¬
derd en vijftig meter, hgt ten noordoosten van het eiland en heet Riadu. Dicht bij
de negari Djerusu wordt tevens de warme bron Djerwuwung genaamd, gevonden.
De overige bergtoppen zijn de Kaweu, Pataur, Sutimor, Hihiai, Niulawan, Lelimao,
Oirleh en Diurih. Een enkele rivier, de Rumkuda, op den berg Sutimor entsprin¬
gende, watert ten zuiden van het eiland in zee uit. Tusschen het eiland Nusmetan
en Romang vindt men ^ een geschikte ankerplaats voor groote schepen. Voetpaden
worden er aangetroffen van Djerusu, de hoofdplaats, längs het Strand naar de negari
Nuwaru en aan de overzijde der rivier Rumkadu, waar vele krokodillen in voorkomen,
dwars door het land tusschen de bergen Lehmao en Sutimor naar de negari
Hüa, die ten noordwesten van het eiland Iigt. De gronden zijn hier zeer vruchtbaar
en het klimaat schijnt niet ongezond te zijn. Alleen het eiland Romang is bewoond.
De nederzettingen of negarien zijn in 1882, Djerusu met 233 mannen en 224
vrouwen, Urwakeka met 90 en 85, Nuwaru met 211 en 178, Lawururuwoin met
56 en 53 en Hila met 8 en 7 of te zamen 598 mannen en 547 vrouwen, waaronder
293 Christenen. Deze eilanden staan thans onder het administratief toezicht van
den Posthouder van Leti.

Volgens de traditie kwam de bevolking van Romang in overouden tijd uit Ma-