DECRETI PRIMA PARS DIST. VI. e. 2.
 

10
 

munionis^^ misterium in eisdem diebus percipere non debet
prohiberi. Si autem ex ueneratione magna percipere non
presumit, laudanda est; sed si perceperit^'^^'i, non estó6r
iudicanda. Bonarum quippe mentium est, etiam ibi culpas^^s
suas agnoscere, ubi culpa non est; quia sepe sine culpa
agitur, quod uenit ex culpa. Unde etiam cum esurimus,
sine culpa comedimus, quibus ex culpa primi hominis factum
est, ut esuriamus58t.

DISTINCTIO  VL

GRATIANUS.
Quia uero de naturae super fluitate sermo cepit haberi, que¬
ritur, an post illusionem, que per somnium accidere solet, cor¬
pus 1 a Domini quilibet accipere ualeat, uel si sacerdos sit, sacra
misteria celebrare.

De his ita scribit B. Gregorius [I.] Angustiìio An¬
glorum Episcopo, [resp. 11.] 2

C. I. De inultiplici genere illusionis.
Testamentum3 ueteris legis* hunc poUutum dicit»'',
nisi6c aqua lotus fuerit'^^^ eique^e usque ad uesperam in¬
trare ecclesiam non conceditur 9 f. Quod tamen ahter popu¬
lus spirituahs intelligens i** quasi per somnium eum illudi
reputatii, qui temptatus immundicia uerisi^* imagìnibus in
cogitationei3 inquinatur. Sed lauandus est aqua, ut culpam
cogitatjonis lacrimis abluati*, et nisi prius ignis tentationis
recesseritis, reum se quasi usque ad uesperumi^g cognoscat.
§. I. Sed est in eadem i''' illusione necessaria ualde discretio,
qua subtiliter pensare 1*51^ debeat i^", ex qua re accidat menti
dormientis. Aliquando20 enim ex crapula, aliquando ex
naturae suae superfluitate aut211^ infirmitate, aliquando ex22
cogitatione contingit pollutio23i, §. 2. Et quidem cum ex
naturae superfluitate uel infirmitate euenerit, omnimodo24
hec illusio non est timenda, quia hanc animus nesciens
pertulisse magis dolendus est, quam fecisse. §. 3. Cum
uero ultra modum appetitus gulae in sumendis alimentis
rapitur,  atque idcirco  humorum25 receptacula grauantur.
 

habet exinde animus aliquem reatum, non tamen usque ad
prohibitionem sacri misterii percipiendi 26^ uel missarum
soUempnia celebrandi, cum fortasse aut dies festus exigit, aut
exhibere27 ministerium2Sm pj-Q eo, quod sacerdos alius
deest29n^ ipsa necessitas compellit30. Nam si adsunt alii,
qui implere ministerium31° ualeant, illusio per crapulam
facta a perceptione sacri misterii prohibere non debet, sed
ab immolatione sacri misterii, ut arbitror, abstinere 32 debet
humiliter, si** tamen dormientem33 turpi imaginatione
non 34 p concusserit. Nam sunt 35, quibus ita plerumque illusio
nascitur, ut eorum animus etiam in somno corporis positus
turpibus imaginationibus non fedetur. Qua in re unum ibi
ostenditur, ipsa mens rea non tunc***, uel in suo iudicio
libera 36 q cum se etsi in dormientis corpore 37 r nihil meminit
uidisse, tamen in uigiliis corporis meminit se in ingluuiem3«s
cecidisse. §. 4. Sin uero ex turpi cogitatione uigilantis oritur
illusio in mente39 dormientis, patet animo reatus suus.
Videt enim, a qua radice inquìnatio*^ illa processerit, quia^^
quod cogitauit sciens, hoc pertuHt nesciens.*21 ****

[P A L E A <ii *.
C. IL Peccatum non dicitur perpetratum cogitatione
solum, sed delectatione et consensu.
Sed pensandum est, ipsa cogitatio utrum in sugge¬
stione, an delectatione, uel (quod maius est) ^5 peccati con¬
sensu acciderit*6, Tribus enimmodis impletur omne pecca¬
tum, uidelicet suggestione, delectatione, consensu: suggestio
quippe fit per diabolum, delectatio per carnem, consensus
per spiritum; quia et'i'' primo culpam serpens suggessit, Eua
uelut caro delectata est, Adam uelut spiritus consensit'i'^.
§, I, Et necessaria est magna discretio, ut inter suggestio-
nem-i^** delectationem et consensum iudex sui animus pre-
sideat. Cum enim malignus spiritus peccatum suggerit in
mente, si nulla peccati delectatio sequatur, peccatum so
omnimodo51 perpetratum non est; cum uero caro delectari
ceperit, tunc peccatum incipit nasci; si autem etiam ad
consensionem52 ex deliberatione descendit^s, tunc peccatum
cognoscitur perfici.   In suggestione igitur ^^ peccati semen
 

EDITIO   ROMANA.

Dist. V. e. 4. q) percipiat r) est: deest s) ibi etiam aliquo modo culpas t) esuriremus — Dist. VI. a) solet ac¬
cidere vel corpus b) pollutum Domino dicit e) et nisi d) lotum aqua e) etiam f) concedit g) vesperam h) pensari
i) debet k) naturae superfluitate vel 1) pollutio : deest m) mysterium n) alius in loco deest o) mysterium p) turp.
imag, illusio non conc. q) ost. quod ipsa mens rea non sit tunc, sed suo iudicio penitus libera r) etsi dormienti corpore
s) meminit in ingluviem    t) adiectian est: et**** propter talem pollutionem a sacro mysterio ea die abstinere oportet.

NOTATIONES    CORRECTORUM.

**** Et propter: Haec usque ad finem neque in codicibus B. Gregorii,
ncque apud Bedam, neque in tribus vetustis Gratiani exemplaribus haben¬
tur. Sunt tamen apud Burchardum et Ivonem et Panormlam et Poly-
carpum.

C. IL * Palea: Abe.st haec Palea non solum a primo et decimo Va¬
ticanis, verum et ab aliis, quae aliquot Paleas habent. Rubrica autem abest
ab omnibus. In quibus enim caput hoc reperitur, coniuncte ponitur cum
superiore, quomadmodum etiam apud Burchardum et Ivonem.

** Suggestionem: Sic emendatum est ex originali, a quo parum dis- .
crepatlvo; antea legebatur: et necessaria est magìia discretio inter suggestio-
nem et delectationem, et iitter delectationem atque consensum ; iztdicem sìii faciat
aniiimm praesidem. Burchardus indicem sui praesidere animum. Reliqua fere
ut Gratianus. Apud Bedam vero : et inter suggestionem atque delectationem,
inter delectationem, ei consensum iudex sui animus praesideat. In collectione
Isidori : et necessarium est magna discretione inter suggestionem et delectationem
atque consensum indicem suiprodere animum.
 

Dist. VI. CI. * Veris: In plerisque codicibus B. Gregorii et apud
Bedam et in collectione conciliorum Coloniae 1530. impressa legitur: vanis,
in aliquibus vero B. Gregorii codicibus: variis: sed ob glossam non est
mutatum.

** Si tamen: In codicibus B. Gregorii et apud Bedani est: si tamen
dormientis mentem turpis imagiìiatio non concusserit. In collectione vero
Isidori etiam manuscripta: si tamen animum dormientis turpes imaginaiioìies
concusserjint; quem sansum rotinat etiam lectio Panormiae: nam Burchar¬
dus et Ivo parum ab originali discrepant.

*** Non sit tunc, sed suo: Omnia fere Gratiani manuscripta exem¬
plaria habent: vel suo-*'^. Ceterum magna hoc loco est inter ceteros col-
lectores et Bedam et B. Gregorii codices variatas. In collectione Isidori
etiam manuscripta est : qua in re uHìim ibi ostenditìir, ipsa mens noti rea, nec
tamen suo iudicio libera. Verum ob codicum varietatem nihil est in contextu
mutatum.
 

Dist. V. can. 4. 54) communicationis: />jB 55) Aj5C(t oìVi;. ; percepit: /^CoM. fo'. P.; percipit: iS"; suscepit: /) 56) ABCD 51) Codd. et Edd. coli. o.
58) Codd. coli. 0. CoU. tr. P. Bòhm.

Dist. VL 1) ABCDEFG |i can. 1. 2) ad interrog. Augustini 11. (ao. 601.) — Beda Hist. Angl. l. 1. e. 27. Burch. V, 43. Ivo Pan. I, 159. (qui tamen initium
facit soluminodo verbis: Sed est in eadem (§.. 1.) et inde a verbis: Aliquando enim omni modo consentii cum Decr. IX, 111. CoU. tr. P. I, 55, 76. Poli/carp. IH,
16, 19. 3) et quidem (hoc: Bìirdi.) test. Burch. Coli. tr. P. 4) leg. sicut in superiori (lege: CoU. tr. P.) capitulo iam diximus: Bureìi. Ivo CoU. tr. P.; Polyc.
5) Codd. coli. 0. orig. Burch. Ivo. Coll.tr.P. Poli/c. 6) ABCD Burch. in ed.impr., cum in Cod. Friburg. ,, et " legatur 7) Codd. coli, o.; et nisi loto (lotum: ed. impr.)
aqua : Burch. 8) ABCDEG Coli. tr. P. ; ei : Burch. 9) ABCDEH Burch. CoU. tr. P. Polyc. ; permittitur : Q 10) spir. intelligans sub eodem intellectu accipiat quo
praefati sumus qui (ed. impr. : quia) ; Reda lìurcli. CoU. Tr. P; spiritualis quia : Ivo 11) per somn. illuditur : Beda Burch. Ivo CoU. tr. P. Polyc. 12) vanis :
ho Polyc; veris in plerisqiie GregofU et Bedae codd. mss. haberi dissentientes a Corr. Rom. asserunt editores Gregorii Fratres Maurini; ita etiam in Bedae ed.
Stevenson (Lendini 1841) legitur 13) imagin. cogitatione : I) 14) culpa ... abluatur : Polyc. 15) prius tentationes recesserint : Ivo 16) ABCDF Beda ;
Burcìi. (Cod.) 17) eadem : deest solummodo in AB 18) ABCD Beda Coli. tr. P. — quia subt. pens. : D ; quae subt. pens. : Coli. tr. P. Polyc. 19) ABCEFG Ivo ; Coli.
tr.P.— dehoiur: Ivo Pan. 20)/co Dee/'. IX, 111. ; nam aliq. ex crap.: Burch. Ivo Polyc. 'il)ABCEFGH 22) infirmitate vel cogitatione:/uoPaH. 23) ABCDEG Ivo
Pan. Colt. tr.P.; contingit ita: Beda 24) omnino: FBurch. (Cod.); Ivo Pan. 25) humore: Polyc. 26) pere, corporis Christi; Burch. Ivo. Polyc. 27) exhiberi:
Gregor. Beda Burch. (Cod. ) Polyc. 28) ABCDEG Ivo Coli. tr. P. 29) Codd. coli. o. ,• in eodem loco : Ivo 30) ipse si necess. oompulit : Ivo ; compulit mutatis vestibus
caiidet: Burch. Ivo. Polyc. 31) ABCDEGH Beda Ivo Decr. Coli. tr. P. 32) abstineri : Gregor. 33) àovraìQTitisiaentQra: orig. Beda. Burch. Ivo 3i)ABCDEFG
Gregor. Beda Burch. Ivo Pan. Coli. ir. P. Polyc. — turpitudo non concuss. : Ivo Decr. 35) sunt aliqui in quibus : E; sunt qui in quib. : ff,- sunt quidam: //
36) ABC Gregor. ed. Maur. onisso ,, in " suo iudicio — Beda(pro: ,,tunc:" ta,m.en legitur ; ^ oat. ut ipsa m. rea non tamen (PoZtyc.) ab suo iud. libera: D; si
vel suo iud. libera: Polyc; ost. ips. m. rea non tamen sit vel suo iud. libera: Burch.; ost. ipsa m. omnino non rea tamen sit vel s. iud. pen. lib.: Ivo Pan.;
ost. mens. rea non tuo vel suo iud. lib.: Ivo Decr.; ost. ipsa m. rea non sit tunc sed in suo iud. Iib.: Coli. tr. P. 37) AB; etsi dormientis corpore: CDF; et
dormienti corpori : G ; et dormienti corpore : Burch ; dormiente corpore : Polyc. — abest a Bòhm. 38) ABCDEFG (ingluv. ventris incidisse : F) vidisse tamen in
vig. corpor. in ingl. cecidisse: Burch. 39) in mente: deest: Beda Burch. Ivo Polyc. 40) illusio: AB 41) qui quod: Gregor. 42) seqq. verba, quae videas in
coli. Edit. Rom. desuìit: ABCEGH —exstant: DF Burch. (qua propter ilio die a sacro misterio abst. oportet); Ivo; Polyc 43) nihilo tamen minus in Edd. antiq.
coli. 0. legitur: sad suo. —ai cf. not. 36. || can. 2. 44) abest haec palea : ABCEGH; invenitur sine inscriptione et cum can.l. coniunct.: DF —paleam esse tradidit:
Summa Paris. (Schtdte 14),* Hugucc. (ib. 15) — Gregor. 1.1. Beda l.l. Burch. V, 43.; Ivo Decr. II, 52. 45) in peccati: D Burch. 46) occiderit: D Burch. il) quia
primo : F; quia primam : Gregor. ; quia et primam : Beda Burch. ; qui quum primam : Ivo 48) Eva velut serpens del. est atque consensit : D 49) lectionem a
Corr. ex Beda laudatam servai Ed. Opp. Greg. Maur.; iudicem sui animum praesidere: DF 50) maligni spiritus peccatum etc; F 51) omnino; F Burch.
Ivo   52) consensum; F Btwch. Ino; si autem etiam ex delib. consentit: Beda   53) consentit: DF Burch.   54) ergo; F Ivo