DECRETAL. GREGOR. DC. LIB. IL TIT. XXIV. DE IUREIURANDO. e. 25. 26.
 

catione, quam postea perpetraretT eam diraittere posset non
obstante huiusmodi iuramento, quoniam in eo talis erat^ sub-
intellìgenda conditio, si videlicet in legem^ coniugii illa non
peccaret'O, ita, si quis iuraverit"», se ducturum ahquara
in uxorera, ipse profedo non potest ei fomicationem oppo¬
nere praecedentem, sed subsequenlem eì potest opponere, ut
ìllam non ducat in coniugera, quia'^ in ìlio iuramento tahs
debet conditio subintelligi, si videlicet illa contra regulam'3
desponsalionis non venerit. Alioquin si post huiusmodi
iuraraentura pubhca meretrix fieret, teneretur eam ducere
ìn uxorera, quod est prorsus absurdum. Nara si post con-
Iraclura coniugìura vir propter fornìcatìonem licite'* potest
uxorem a sua cohabitatione dimìttere'5, longe fortius ante
coniugìura celebralura propter eandera causam sponsus
licite potest in suam cohabilatìonem non admittere spon-
sam, quìa turpius eiicilur quam non admittitur hospes, non
obstante ìn alterutro casu vinculo iuramenti, quod quidera
propter subinlellìgendara conditìonem est tale, ut is, qui
iuravit, ad utruraque sine transgressione se possii habere.
Quod si post huiusmodi iuramentura raulier fierel non solura
leprosa, sed '^ eliam paralytica, vel oculos ''' vel nasum amil-
teret, seu'8 quicquam eì turpius eveneril, numquid vir tene¬
retur'^ eam ducere in uxorera? Profecto duclara^" non
posset diraittere. Sed numquid non ductam admittere
teneretur, quamvìs ìnterdum contracium non dirimai, quod
ìrapedit contrahendumt Illud autera iuramentum est procul¬
dubio teraerarium, si vìr iuret uxori, quod eara super nullo
criraine accusabìt, quia, si muher fierit infidehs, et nollet
cohabilare viro absque contumelia creatoris, vel ut illura
pertraheret^' ad infidelilalis errorem, lune 22 vir incunctanter
deberetis illam^^ impetere apud iudicem suura, ut eara, nìsi
penitus resipisceret, oranino dimilleret, secundura canonicas
sanctiones. Quodsi expresse iurasset, quod eam super
adulterio non impelerei, essetne servandum^s huiusmodi
iuraraentura, quum scriptura testetur, quod patronus^" est
turpitudinis qui celat crimen uxorìs, et^^ secundum regulam
evangehi, sì primo et secundo correda^^ resipiscere nollet,
dicendum^» esset ecclesiae, ut tanquara ethnica et pubhcana
deinde vìtaretur, nec per^" hoc libera praeberetur eì pec¬
candi facultas propter^' irapunilalera peccati? Sed nura-
quìd vir non potest diraittere uxori^s in ipsum^^ peccanti
non solura seplies, sed etiam^* usque septuagies septies
secundum evangehcara veritatem? Tutius ergo in hoc casu
videtur^^, ut propler iurisiurandì rehgionem vir accusare
desista! uxorera ad divortiura celebrandura, quanquam
denunciare eam possit^^ ad poenìtenliara peragendam. Pen¬
salo itaque huius responsionis tenore procedas in causa, super
qua nos consulere decrevisii. [Dat. Viterbii Kal. Sept. Ao. X.
1207.]

CAP. XX-VI.'
Licite ex causa necessaria etiara per religioaos iuratur.
Idem Abbati^ et Capitulo Caslellìonis^.
Etsì Christus praeceperit secundura evangelìcam* veri¬
tatem [ut] sit serrao vester: est est el non non, [id est,] ut
affirmatio vel negatìo, sìcul procedit ex ore, ita procedat
ex corde, quia tamen horainura excrescente malitia sìraplici
assertìoni vel negationi^ vix creditur, idcirco prudenter ad¬
iunxit: „quod araplius est, a malo est." Ammalo quidera,
non tam culpae, quara poenae; nec exhibentiura, sed
exigenliura iuraraentum. Nara increduhtas huiusmodi raagis
est poena, quara culpa. Unde non dixìl ,,raalum," sed
dixit^; ,,a malo," Licei enim iuraraentura prohibuìsse
Dominus videatur, nusquam tamen per creatorem, sed per
creaturam iurare prohibuit, ne per huiusmodi iuraraentum
transferretur^ad creaturam honorìficentìacreatoris,  Quare^
 

Tit. xxrv. Cap, XXV. 7) perpetrasaet; Jf; perpelrarat: Cg 8) est:
Cb; esset: Beg. 9) lego; Caeg 10) peccaverit; Cd 11) iuravit; FGBIKMC
Reg. 12)quonIara: Cabc I8)formam; O) li)add.: legilimevel: Cfc
15) add.: repellere vel : Cb J6) seu: C* 17) ocnlum ant: Cbc 18) aut:
ff; vel; CaConi.Bóhm. 19) leneiur; Cb 20) nuptam; Beg. 21) per-
trabal: t*; Iraberet: Coni. BShm. 22) lune: add. a Raym. 23) debet:
Cb        24) eam: La; deest: Cg         25) observandum; La; add.: leneudum

vel : C6         26) cf. e. 1. C. xxxn. qn. 1.       27) et: deesi; Cach      18) cor-

repta; Cc; deest: Cb         29) g*. Matth. XVUI, 17.         30) ne propter; Jf;

ne per; Ch; ne vel boc: Cg; neve per: Reg. 31) videlicet propt.: C»
32) Ipai: Cft; el:  Reg.;  deest:  Cabcg         33) Ipao:  Cac; ipso peccato: &

34) el.: deesf; Catc; — e/. Jfaii/i. XVEII, 32.          35) videretur; Cont. BÓhm.

86) poaset; Cb.

Cap. XXVI. i) Restituium ex Reg. Breqa. IX, 12i.; Comp.Ul. e. IS.h.t.
(2, 15.) 2) Stas. abb.: Cb 3) add.: alias Conebarum: Reg. — Potthast
no. 2722. i) Matth. V, 37. 6) add..- slmplioi: Cb 6) a: deest; MCacgReg.
7) dlx,: deesi: Cac 8) tranateratur: FQHLai transtertur; Lb 9) Quia: Cfc
10) non lutate; Cabgh Beg.; — qf. Matth. V, 34.          11) subiungit: Lb; stat.

Corpus iur. can.   Sd. Friedberg.   T. n.
 

370

quum in evangeho praeraisisset: „Dìco vobìs, nolite
iurare'" oranino," statim subiunxit": „neque per coelum,
quia thronus Dei est; neque per terram, quia scabellum
pedura ipsìus est; neque per Hierosolymam, quia civitas est
regis magni; neque per caput tuura, quia non potes unura
capìllum facere album aut'^ nigrum." El quaravis non sii
per creaturam'3 iurandum, si taraen iureiur per crealurara '*,
servandura est quidem'S, dummodo sit licitum quod iuratur,
quìa'6, leste ventate, „qui iurat ìn coelo, iurat in Ihrono
Dei, et in eo, quì sedei super eum." lacobus quoque non
simpliciter prohibet^' iuramentum, sed „volunlatera lurandì,
quum ait: „Ante omnia, fratres mei, nohle iurare,"
quoniara ad iuraraentum'^* non debet queraquara spon¬
tanea voluntas inducere '9, [quia quì facile iurat facile pderat^
sed necessitas Irahere^'' iraportuna. Et lune potes^'* sine
culpa iurare; dummodo ìllos tres comìtes habeat iuramen¬
tum, de quìbus Propheta sic ait; „Et Ìurabunt22, vivit
Dorainus, in veritate, et^^ ìudìcio, et iuslilia, ei benedìcent
eum omnes^*, ipsumque laiulabunt. Quod autera lacobus sub-
dit^S; j^neque per coelum, neque per terrara, neque per
quodcunque aliud iuramenlum," iurare velai per quaralibet
creaturam, quodcunque sìt illud. Alioquin non dixisset
Apostolus: „Horaìnes per raaiorem suura^'' iurant, et oranis
controversiae eorum ad confirmationem finis est iuramen¬
tura." In quo patenter ostendìt, per quera sit iurandura,
quura ait: „horaines per raaiorera suura^' iurant," id est,
per Deum, et cur sit iurandura, ut videhcet oranis contro¬
versiae finis sìt iuramentum. Angelus quoque, quem vìdil
in Apocalypsi loannes^s stantem super mare et super
terram, levavit raanura suam ad^a coelura, et iuravit per
viventem ìn saecula saeculorura. Christus eliara plus^
legilur dixisse in evangelio, quara est est, non non, quum
saepissirae dixerit: „Amen dico vobis." Quod ipse secun¬
dura Lucara exponens, quura praeraisisset^t; „araen dico
vobìs, quìa nerao prophela acceptus est in patria sua," con¬
sequenter adiunxit: „ìn verìtate dico vobis, quìa^^ multae
vìduae erant in diebus Heliae in Israel." Apostolus quoque
iurabat, quura dicerelSS; „Testìs est raihi Deus," et
iterum**: „Quotìdie morior per^s gloriam vestram, fratres."
Quae^G graeca exemplaria manifestìssìmara37 ìuratìoneraSS
esse ostendunl. Si enira per se malora esset iurare; pro¬
fecto Dominus non iurasset, quum tamen in veterì testa¬
mento legatur: „Quìa iuravit^" Dorainus, el non poenilebit
eum," et**' rursum: „Iuravit Dominus David*' verilatera,
et43- non frustrabitur eura;" irarao et praecepit in veteri
teslaraento: „Redde*s Deo** iuraraenla tua*^." Quaedam
enim*^* prohibentur, quìa per se mala*' sunt, ul furlum,
adulterium et huiusraodi, quae non sunt aliquatenus fa¬
cienda. Quaedara vero prohibentur ex causa, non quìa per
se raala sunt*^, sed quìa, si fiant frequenter et multum, ex
his mala sequuntur, ut*3 vìnura per se [quidem] raalum non
est, et tamen prohibet Apostolus dicens^o; „Nohle inebrìari
vino, in quo est luxuria," quonìara ex frequenti et im-
raoderata polatione vini luxuria generatur. Sic et iura¬
raentura per se quidera malum non est, quum sit confirraalio
veritatis, sed taraen prohibetur ex causa, quoniara ex fre¬
quenti et incauta iuratione periuriura saepe contingit^ sicui
ìn Ecclesiastico legitur: „Vir raultum iurans replebitur^"
iniquilate, et non discedet a domo eius plaga." Quera¬
admodum ergo Paulus indulsitS2 propter^* necessitatem
discipulo suo, [dddìcei] Tìmotheo, ul utatur modico vino
propter stomachura et frequentes infirmitales, sic profecto,
quura necessitas  exigit34^ prò  re vera, licita et honesla

Eotest secure iurariób, quia cessanle causa cessai effecius.
icet ergo debeatis esse viri^ perfectì, ul, quantura potestis,
iuramenti vinculura evìletìs,  volentes   taraen inderanitatì

anb.: deest: Ca 13) vel: Cac 13) creaturae; Cac 14) par creai.:
deesi; 16.        16) quid. ; deesi; ib.        16) quia , .. eum ;  deest: Beg. ; — cf.

Matth. XXni, 32. 17) prohibuit; MReg.: — cf. lac. V, 12. 18) iurandum :
Ft/HJKMCBeg. 19) adducere: Ole 20) trah.; deesf; Cft 21) potest:
GHIKCReg. 23) odd,; inquit: Cb 23) in; Cb; et In Iud, et In inai.: LaM;
deesl: G; — cf. Hier. IV, 2. 34) gentes ; Reg. 26) lac. V, 12. ; verb. ; Quod...
illud: desuntinReg. 26) maiores sul: Cs; aialorem sul: Beg.; — iff. Hebr.
VT,16. 27)aui: Ol Reg. cf. not 26. 2è) ef. Apocal. XX. 29)adcoel.;
deesi: Cb 30)pIurie8:C6 31) iue. IV, 24. 82)quod:JfCi 83) Bom. 1, 9,
34) I. Cor. XV, 31. 35) propter: Cb 88) qnam: Cabeh 37) manifestum;
Cb; manifeste; Cb        38) rationem: Oifl        39) ìurabll: OM; — cf. Fsalm.

CIX, 3. 40) et: deesf; Ch; — cf. Psalm. CXXXI, 11. 41) David: dsesi;
Cach        42) et. .. eum: deesi: FGHIKLMC Reg.        48) reddi; Btig.; — cf.

iwii. XIX, 12. ; Jfaiift.V,33.        44) Domino; LMCBeg.         46)lua; deest:

CacghReg.          iG) etanìml FKLCReg.          47) malum: ««3.          48) sint;

FGIM Reg.         49) ut: dessi; Cac         50) Bph. V, 18.         51) implebilur:

FCbghReg.; — cf.SceUs.XnU,12.   5a)Indulgel: CBeg.; — cf,l.Tim.V,ì3.
63)per:£ft      64) eiegerit; (S      55) inrare ; fio      66) viri: de««(: tS
24