1091
 

DECRETI SECUNDA PARS CAUSA XXIX. QUEST. I. IL
 

1092
 

Macedoniae multis argumentis probat, talem bigumum reputari.
Quiu ergo iste, cuius cuusu in presenti ugitur, unte buptismum
habuit unam, et post baptismum alterum, bigumus indicutur n, et,
licei uiiue merito et industria sdentiae^'^^ polleat, lumen in epi¬
scopum ordinari non potest.
 

CAUSA   XXIX.

GRATIANUS.

Cuidam nobili mulieri nunciatum est, quod a filio cuiusdam
nobilis peiebuiur in coniugem; prebuii illu assensum. Alius nero
quidam ignobilis atque seruilis condicionis nomine illius se ipsum
obtulit, utque eum in coniugem accepit. Ille, qui sibi prius
placuerui, iundem uenit, eumque'^ sibi in^ coniugem petit. Illa
se delnsam conqueritur, et ad prioris copulam aspirai. (Qu. I.)
Hic primum queritur, un sii coniugium inter eos? (Qu. IL)
Secundo, si prius putabat, hunc esse liberum, et posiea de¬
prehendit, illum esse seruum, an liceat ei statim ab ilio discedere?

Q U E S T I O   I.

GRATIANUS.

Quod autem coniugium sit inter eos, probutur hoc modo.
Coniugium siue matrimonium^ esi uiri et mulieris coniunctio,
indiniduum uiiue consuetudinem retinens. Iiem, consensus utrius¬
que mutrimonium fucii. Quiu ergo isti coniuncti suni, ut ind'iui-
duum nitue consuetudinem consernarent, quia uterque consensit
in alterum, coniuges snnt appellundi. §. I. His ita respondetur :
Consensus^ est duorum uel plurium sensus in idem. Qui autetn
errat non sentit, non^ ergo consentii, id esi simul cum aliis
sentii^. Hec antem err unii; non ergo consensit: non iiuque
coniux esi appellundu, qniu non fuit ibi consensus utriusque, sine
quo nullum mutrimonium esse potest. Sicut enim qui ordinaiur ab
eo, quem putat esse episcopum, ei adhuc est laicus, errai, nec uo¬
catur ordinatus, immo adhuc ab episcopo est ordinandus: sic ista
errans nulli esi copulutu coniugio, immo adhjc est copulundu.
§. 2. Ad hec, non omnis error consensum euacuut; qui enim
accipit in uxorem'^^, quam putat uirginem, nel qui accipit mere¬
tricem, quam putat esse custum, uterque errui, qnia ille corru¬
ptam existimat esse8b uirginem, et iste meretricem reputai^
custum. Numquid ergo dicendi sunt non consensisse in eas? aut
dabitur utrique faculius dimiitendi utrumque, ei ducendi uliam ?
Verum esi, quod non omnis error consensum excludit; sed error
alius esi^^ personae, alins'^^ fortunae, ulius condicionis, alius
quulituiis. Error personue est, quundo hic pututur esse Vir¬
gilius, et ipse est Pluto. Error fortunae, qnundo'^^^ putatur esse
diues qui^'^ pauper est, uel e conuerso. Error condicionis, quundo
pututur esse liber qui seruus est. Errar quulituiis, (piando
putatur esse bonus qui maius est. Error fortunae et quulituiis
coniugii consensum non excludit. Error nero personue et condi¬
cionis coniugii consensum non admittit. Si quis enim puciscere-
iur, se uenditurum agrum Marcello, et postea ueniret Paulus
dicens se esse Murcellnm, et emerei ugrum ab ilio, numquid cnm
Paulo conuenit iste de precio, ant dicendus est agrum sibi nendi-
disse? Iiem si quis promiiteret, se uenditurum michi aurum, ei
prò auro afferret michi auriculcum'^^^, et itu me deciperet, num¬
quid dicerer consensisse in uuriculcum ? Nnmqnum ualui emere
uuricalcum, nec ergo aliquundo in illud consensi, quiu consensus
non nisi uoluntatis est. Sicut ergo hic error maieriue excludit
consensum, sic ei in coniugio error personue. Non enim con¬
sensit in hunc, sed in eum, quem hnnc'^^^ putabat esse. §. 3.
Sed obicitur'^^: lacob non consenserat in Lium, sed in Ruchel:
septem quidem^'^^ unnis prò Rachel sernierat.    Cum  ergo  eo
 

ignorunte Liu esset sibi subposita, non fuit coniugium inter eos,
si error personue consensum excludit, quia, ni dicium est, non in
ecun consenserat, sed in Rachel. His ita respondetur: Consensus
est ulius precedens, ulius'^^ subsequens. Preceda consensus,
quando unte carnalem copulum in indiniduum uiiue consuetudi¬
nem uterque consentii; subsequitur, quundo post concubinalem
siue fornicurium coitnm consentiunt in idem. lucob ergo et Lium
non fecit coniuges precedens consensus, sed subsequens; nec
iamen ex primo concubitu fornicarii indicantur, cnm (Ile maritali
affectu eum cognouerit, ei illu uxorio affectu sibi debitum persol-
nerii, putans lege primogenitarnm et puternis inperiis se sibi iure
copuluium. §. 4. Quod antem. error personue nonnnllos excuset,
illa auctoritate probatur, qua soror uxoris utroque inscio, sorore
uidelicet et marito, in lectulum^^s eius «Vsse20h, et u uiro suae
sororis cognita perhibetur, qne cum sine spe coniugii perpetuo
munere censeutur, ille tumen, qui cognouit eam per ignoruntium,
excusuiur. Aliter etium hoc probatur. Diabolus nonnnmrjuam
se in angelum lucis transformat, nec esi periculo.ms error, si tunc
creditur esse bonus, cum se bonum simulai. Si ergo tunc ub
aliquo simplici quereret, an suue beuiitudinis uellet esse purticeps,
ei2i ille responderet, se in eius consortium uelle transire, num¬
quid dicendus essei^^^ consensisse in consortium diabolicae dum-
pnuiionis, an non pocius in partidputionem eternae claritaiis?
Item, si quis hereticorum, nomine Augustini, nel^^ Ambrosii, uel
leronimi, alicui catholicorum se ipsum afferret, atque eum ud
suae fidei imitationem pronocarei, si ille preberet assensum, in
cuius fidei sentencium diceretur consensisse'-^'^'? non in hereticorum
sectam, sed in^° iniegritatem catholicae fidei, quum ille hereticus
se mentiehuiur habere. Qniu ergo hec persona decepta errore non
in hunc, sed in eum, quem iste se mentiehuiur esse, consensit,
palei, quod eius coniux non fuerii'^^. §. 5. Error fortunae ei
qualitatis non excludit consensum, ueluti si quis consentirei in
preluiurum uUcniiis ecclesiue, quam putaret esse diuitem, et illu
esset minus copiosa, quumnis hic deciperetur errore fortunae, non
tumen posset renundure prelaturae acceptae. Similiter, qne
nubii pauperi, putans illuìn esse diuitem, non potest renunciare
priori condicioni, quamuis errauerii. Error qualitatis similiter
non excludit consensum; nipote si quis emerit agrum uel uineam,
quum puturei^'^^ e.sse uberrimum, quamuis iste errarci quuli-
tute^^^ rerum, rem minus fertilem emendo, non potest iamen uen¬
ditionem rescindere. Similiter, qui ducit meretricem in'-'^ uxorem
nel corruptam, qnam pniui esse castam nel uirginem, non potest
eam dimittere, ei30 aliam ducere.

QUESTIO   IL

GRATIANUS.

I. Pars. Secunda questio de condicione proposita est, an
liceat mulieri dimittere eum, quem pniabui liberum, si posiea
inuenerit illum seruum^ì Quod uero mulieri non liceat a seruo
discedere, multis rationibus uidetur posse probari. In Christo
enim lesu nec^^ ludeus, nec Grecus, nec seruus, neque liber:
ergo nec in coniugio Christianorum. Eadem enim lege in fide
Christi uterque regitur. Indifferenter enim ub Apostolo dicitur
omnibus^: ,,Qui uult^ nubere nubat in Domino." Ei item^^:
„ Mulier nubat cui nuli; tantum in Domino." Non precipitur,
ui ingenua nubat ingenuo, uncillu seruo; sed quelibet nubat earum
cui nuli, dummodo^ in Domino.

C. I.    Licei seruis'^^ matrimonia contrahere.
Iiem lulius Papa, e. 4.8*
Omnibus nobis 9 unus pater est in cehs, et unusquisque,
diues et pauper, liber et seruus, equaliter prò se et prò

EDITIO   ROMANA.

Causa XXVIIL Quest. IIL b) industriae scientia — Causa XXIX. Quest. I. a) uxor. corruptam b) esse:
deesi e) quando hic d) orichalcum (ei .sic deinceps) e) hunc: deesi f) si quidem g) lectum h) ivisse i) est
k) putabat — Quest. IL    a) nec est   b) iterum — ci.   a) servo

NOTATIONES   CORRECTORUM.
Causa XXIX.   Quest. IL   C. L   * Caput hoc apud Burchardum et Ivonem sequitur post ultima verba capitis; Si quis ancillam, infra eadem.
 

Causa XXVIIL    Quest. HI.    can. 2.    11) reputatur; ffff; reputandus est; ff   12) Codd. coll. 0.

Causa XXIX.    1) et eam: C; eam; AB   2) in; deesi; CD

Causa XXIX. Quest. I. 3) cf. %. 1. I. de pat. pot. 4) cf. l 1. Dig. depactis 6) nec: Affff; non . . cons.; deesi; ff 6) non sentit: C; consentit; D
1) Codd. coll 0. 8) ib. pr. AB 9) putat: Cffff 10) est; deest! EH 11) al. est; AEH 12) Codd. coll 0. 13) qui vel; EH 14) Codd. coll 0. 16) ib. 16) cf. Qen.
e 29. 17) Codd. coll 0. pr. B 18) add. : est; ffffff 19) Codd. coU. e pr. B 20) Codd. coll. 0. 21) et; deest: CD 22) Codd. coll 0. 23) vel Amb.; deest: CD
24) concessisse; Aff   25) in; deesi: AH   26) fuit; ffff   27) Codd. coll e   28) *.   29) in; deest: AB   30) et . . . ducere; deesi: AB

Causa XXIX. Quest.II. 1) ille inventus fuerit servus; Bffff 2) Codd. coll. 0. 3)1. Cor. e l.v. 39. 4) volunt.. nubant : CB 5) Codd. coll. 0.
6) tantum; Bffff || can. 1. 7) Codd. coll. 0. 8) Capuiincertum — Jafféno. CXLIV. — Burch. IX, 18. (caw.; si quis ancillam); ho Decr. VIU, 156.; Ivo Pan.
VI, 38. (ui ap. Burch.)     9) vobis ; Burch. ho Decr.